Talent shows: Η παιδικότητα στο απόσπασμα

 

Γιώργος Μόσχος (βοηθός Συνήγορος του Πολίτη για τα Δικαιώματα του Παιδιού)

Τα παιδιά δεν ήταν βέβαια δυνατό να ξεφύγουν στις μέρες μας από το στόχαστρο της βιομηχανίας του τηλεοπτικού θεάματος, που, μέσω της επιφανειακής συναισθηματικής διέγερσης, επιχειρεί να καθηλώνει συστηματικά τον τηλεθεατή - πολίτη. Τα παιδιά άλλωστε έχουν αποτελέσει εδώ και πολλά χρόνια πόλο εμπορευματικής έλξης και πηγή πλουτισμού για τους τηλεοπτικούς παραγωγούς, που παρουσιάζοντας πτυχές της προσωπικής τους ζωής, ικανότητες, ταλέντα ή απλές κουβέντες και συναισθήματα τους, συγκινούν και προσελκύουν τους ενήλικους θεατές.

Πίσω από τη λογική συγκίνηση που προκαλεί η εικόνα ενός παιδιού που τραγουδά, χορεύει, επικοινωνεί, ασχολείται με ο,τιδήποτε το συναρπάζει ή μιλά για τα βιώματά του, μπορεί να στήνεται ένα ολόκληρο σύστημα εκμετάλλευσης των ίδιων των παιδιών που συμμετέχουν στις εκπομπές αλλά και γενικότερα της παιδικής ηλικίας, που αξιοποιείται με αυτό τον τρόπο για την επιδίωξη κέρδους. Ως εάν τα παιδιά μπορούν να χρησιμοποιούνται ελεύθερα για την ικανοποίηση επιθυμιών και αναγκών των ενηλίκων, γονέων, οικείων ή τρίτων - θεατών. Μια αντίληψη που η Διεθνής Σύμβαση για τα Δικαιώματα του Παιδιού – που φέτος συμπληρώνει 25 χρόνια ζωής – επιχείρησε να ανατρέψει, καθιερώνοντας μεταξύ άλλων τα δικαιώματα όλων των παιδιών στην προστασία της προσωπικότητας και της ιδιωτικής τους ζωής αλλά και την υποχρέωση της Πολιτείας να αποτρέπει κάθε μορφή εκμετάλλευσής τους.

Αναγκαία η καλλιέργεια μιας διαφορετικής κουλτούρας

Η αλήθεια είναι ότι η νομοθεσία που αφορά τη ραδιοτηλεόραση δεν είναι ιδιαίτερα απαγορευτική ως προς την παρουσία των παιδιών σε ψυχαγωγικές τηλεοπτικές εκπομπές και απλά συναρτά τη συμμετοχή τους με την συναίνεση των γονέων τους αφενός και την επίδραση που μπορεί να έχει στην σωματική, πνευματική ή ηθική τους ανάπτυξη αφετέρου. Πιθανώς χρειάζεται ένας αυστηρότερος κώδικας δεοντολογίας για την ψυχαγωγική τηλεόραση και όργανα προληπτικού ελέγχου των εκπομπών. Ωστόσο, με τη διαμορφωμένη διεθνώς αλλά και στη χώρα μας πραγματικότητα στο ραδιοτηλεοπτικό τοπίο, πιστεύω ότι το επιδιωκόμενο δεν είναι τόσο ένα πολύ αυστηρό καθεστώς με απαγορεύσεις που ενδεχομένως προσομοιάζουν περισσότερο σε απολυταρχικά καθεστώτα, αλλά κυρίως η καλλιέργεια μιας διαφορετικής κουλτούρας που χρειάζεται να διαπνέει τόσο το τηλεοπτικό κοινό –που δίνει τους δείκτες για την κατανάλωση των τηλεοπτικών προϊόντων- όσο και τους άμεσα εμπλεκόμενους, δηλαδή τις διευθύνσεις και τους παραγωγούς των τηλεοπτικών προγραμμάτων και τους γονείς που επιλέγουν να στείλουν τα παιδιά τους στις εκπομπές αυτές.

Ο Συνήγορος του Παιδιού για μια φορά ακόμη φέτος προσπάθησε να δώσει ένα στίγμα για τις βασικές αρχές που χρειάζεται να υιοθετούνται στην κοινωνία για την προστασία των παιδιών από κάθε είδους τηλεοπτική εκμετάλλευση. Επισήμανε ότι δεν κινδυνεύουν μόνο τα ίδια τα παιδιά που συμμετέχουν σε τέτοιου είδους εκπομπές, αλλά πλήττεται η παιδική ηλικία συνολικότερα, καθώς καλλιεργείται η αίσθηση ότι μπορούν ελεύθερα οι μεγάλοι να οδηγούν μικρά παιδιά σε ρόλους και συμπεριφορές ανοίκειες με τις ηλικιακές τους ανάγκες, καταναλώσιμες «προς τέρψιν» του ενήλικου κοινού. Επιχείρησε μάλιστα μια συνεργασία με το Εθνικό Συμβούλιο Ραδιοτηλεόρασης για την έκδοση και διάχυση συστάσεων που απευθύνονται σε όλα τα μέρη που μοιράζονται τις ευθύνες.

Μια συλλογική αντίδραση

Θα ήταν ευχής έργο να υπάρξει μια συλλογική αντίδραση στη χρησιμοποίηση των παιδιών σε τέτοιες εκπομπές και μια συνειδητοποίηση ότι στις μέρες μας περισσότερο από ποτέ τα παιδιά χρειάζονται συνειδητούς ενήλικους υπερασπιστές των δικαιωμάτων τους. Γονείς, εκπαιδευτικοί, δημοσιογράφοι, γενικότερα πολίτες και προπάντων τα ίδια τα παιδιά, είναι αναγκαίο να προτάξουν την άρνησή τους στην φθηνή εκμετάλλευση και επίθεση που δέχεται η παιδική ηλικία από αυτές τις ανθρωποφάγες τηλεοπτικές πρακτικές. 

πηγή