του Δημήτρη Νατσιού
Δάσκαλος Κιλκίς
…Πραγματική έκπληξη αποτέλεσε για μένα και ταυτόχρονα οργή μου προκάλεσε
η ανάγνωση έργων του ποταμού της σοφίας Ιωάννου του Χρυσοστόμου.
Έκπληξη από τον πλούτο, την ευγένεια ψυχής, την καθαρότητα της σκέψης,
μ’ ένα λόγο αισθάνθηκα οσμήν ευωδίας πνευματική, όταν ανέγνωσα τα
παιδαγωγικά συγγράμματα του Χρυσοστόμου, του «θεμέλιου λίθου του Καινού
Ελληνισμού» όπως τον ονομάζει ο Σπ. Ζαμπέλιος και ένιωσα οργή διότι ο
υπέροχος αυτός διδάσκαλος και παιδαγωγός αποσιωπάται και απ’ αυτές τις
παιδαγωγικές σχολές. Και μόνον ο πλούτος της γλώσσας του, καταμετρήθηκαν
4.500.000 διαφορετικές (παράγωγες) λέξεις στα συγγράμματα του, αρκούσε
για να συσταθεί μία έδρα χρυσοστομικών σπουδών στα Πανεπιστήμιά μας. Τι
να περιμένεις όμως από ανθρώπους που είναι ανίκανοι να σηκώσουν την
βαριά κληρονομιά. «Δεν είμαστε συνεχιστές, αλλά αχθοφόροι ένδοξων
ερειπίων που τα φορτωθήκαμε, χωρίς να αντέχουμε να τα κουβαλήσουμε και
χωρίς να ξέρουμε τι να τα κάνουμε» σημειώνει ο Σεφέρης. Ο τίτλος του
συγγράμματος του Αγίου Ιωάννη, που στάθηκε το ευεργετικό έναυσμα για την
παρουσίαση της σημερινής ομιλίας είναι το «περί κενοδοξίας και όπως δει
τους γονέας ανατρέφειν τα τέκνα». Το έργο αυτό του μελιρρύτου Αγίου
αποδεικνύει περίτρανα αυτό που ο δάσκαλος του Γένους, Ευγένιος Βούλγαρης
έλεγε για τους Πατέρες της Εκκλησίας: «δεν ξέρει τις να διορίσει, αν η
αγιότης ήτο μεγαλύτερα της σοφίας ή η σοφία της αγιότητος». Γιατί όμως
προτάσσει της ανατροφής των τέκνων, τον λόγο του περί κενοδοξίας ο
Άγιος; Σύμφωνα με τους Πατέρες η κενοδοξία, η υπερηφάνεια, ο εγωισμός
είναι μητέρα όλων των κακιών. «Η υπερηφάνεια», λέει ο Άγιος Εφραίμ ο
Σύρος «αναγκάζει τον άνθρωπο επινοείν καινοτομίες, μη ανεχόμενη το
αρχαίον», δηλαδή την παράδοση. Όπως τονίζει ο Άγιος Ιωάννης «η
κενοδοξία, όψιν γαρ έχει μόνην λαμπράν, τα δε ένδον αυτής ουκέτι κενά
μόνον, αλλά και ατιμίας ανάμεσα και ωμής γέμει τυραννίδας», δηλ. έχει
όμορφη όψη, το εσωτερικό της όμως, δεν είναι μόνο κούφιο, αλλά και
γεμάτο από ατιμία και μεστό από ωμή τυραννικότητα. Στο σημείο αυτό θέλω
να υπογραμμίσω το εξής: Τα παιδιά μας είναι υπάρξεις, ψυχές αθάνατες που
μας τις χάρισε ο Θεός. Είναι άνθρωποι οι οποίοι σε λίγο καιρό θα
ακολουθήσουν τον δικό τους δρόμο, θ’ ανοίξουν τα δικά τους φτερά για την
ζωή. Καλό θα είναι να έχουμε στο νου ότι δεν μπορούμε να τα
χρησιμοποιούμε για δικές μας, ναρκισσιστικές, κενόδοξες ικανοποιήσεις ή
για να πραγματοποιήσουν δικές μας ανεκπλήρωτες φιλοδοξίες.
Παράδειγμα: Επιθυμούμε πάρα πολύ το παιδί μας να γίνει γιατρός, δικηγόρος και δεν σκεφτόμαστε τι θα ήθελε το ίδιο και το πιέζουμε και ξοδευόμαστε και ταλαιπωρείται το ίδιο ψυχικά για να κάνει κάτι το οποίο δεν του αρέσει, μόνο και μόνο για να ευχαριστήσει τους γονείς του. Άλλο καθημερινό παράδειγμα δείγμα σαφές μιας άστοχης γονικής συμπεριφοράς. Τα παιδιά μας επιστρέφουν κουρασμένα από το σχολείο και η πρώτη ερώτηση που τα απευθύνουμε είναι «πώς τα πήγες σήμερα;» μας ενδιαφέρει πρωτίστως η σχολική τους επίδοση αδιαφορώντας για την ψυχική τους υγεία, ενώ η προϋπάντηση των παιδιών στα σπίτι πρέπει να είναι ένα χαρούμενο γεγονός με την ερώτηση, πραγματικά γονική, «πώς τα πέρασες σήμερα;». Αυτή η πρώιμη και επιβαρυντική για τα παιδιά, αγωνία για το μέλλον τους, φανερώνει δική μας χαμηλή αυτοεκτίμηση και ματαιοδοξία που επιζητεί, όπως είπαμε, κοινωνική άνοδο και αναγνώριση μέσω των αθώων παιδιών μας. Αγνοούμε ή ξεχνάμε πως οι λέξεις παιδί και παιχνίδι είναι ομόρριζες, ταυτόσημες θα έλεγα, και φτάσαμε στο νοσηρό επίπεδο να είναι τα παιδιά μας τα πρώτα θύματα της παγκοσμιοποιημένης και τεχνοκρατούμενης εποχής μας. Αντί να ανατρέφουμε αητούς, θαλασσοπούλια που θα βγαίνουν ψηλά για να ελέγχουν το πέλαγος, εμείς τρέφουμε παπαγάλους σε χρυσό κλουβί. Επιτρέπεται στην υπερευαίσθητη ηλικία των 7-12 ετών να μην υπάρχει ελευθερία, παιχνίδι και ανεμελιά στα παιδιά; Έχει διαπιστωθεί με μελέτες πως οι μαθητές είναι οι σκληρότερα εργαζόμενοι Έλληνες πολίτες, με μέσο όρο 70 ώρες την εβδομάδα, ένας πραγματικός Μεσαίωνας, μία δουλοπαροικία κληροδοτεί η, περί πολλά τυρβάζουσα εποχή μας, στα παιδιά. Με τα φροντιστήρια, τα αθλήματα, τα ωδεία, τα ιδιαίτερα, την τηλεόραση, τους ηλεκτρονικούς υπολογιστές, πνίγουμε τα παιδιά μας και δεν μας μένει, εμάς τους γονείς, παρά μόλις λίγος χρόνος για να τα φιλήσουμε στο κρεβάτι τους και να πουν «καληνύχτα».
Ας αντλήσουμε το μέλι από τα έργα του Χρυσοστόμου.
Πρώτα πρώτα ο άγιος τονίζει πως «ου γαρ το σπείραι ποιείν πατέρα μόνον, αλλά το παιδεύσαι, ουδέ το κυήσαι μητέρα εργάζεται, αλλά το θρέψαι καλώς» ή όπως το γράφει πιο επιγραμματικά «ου το τεκνοποιείν ποιείν τον γονέα αλλά το τεκνοτροφείν». Επισημαίνει εδώ ο Άγιος την μεγάλη αυτή αλήθεια πως γονέας είναι αυτός που αναθρέφει σωστά το παιδί του και όχι αυτός που απλώς το γεννάει. Εδώ πρέπει να σημειώσουμε ότι δεν υπάρχουν τέλειοι γονείς και αυτό όμως πολλοί γονείς δεν μπορούν να το δεχτούν. Θέλουν μία τέλεια σχέση με τα παιδιά τους, αλάνθαστη, αψεγάδιαστη. Αυτήν τους την τελειομανία την μεταφέρουν στα παιδιά, με αποτέλεσμα να μην ανέχονται τις αταξίες των παιδιών τους. Αυτοί οι γονείς δεν ομολογούν τα λάθη τους, δεν ζητούν συγγνώμη που είναι το υφάδι της ζωής που συνέχει τους ανθρώπους. Υπομένουν τα παραπτώματα των φίλων τους και δεν ανέχονται τα παραπτώματα των παιδιών τους. Από την άλλη μεριά έχουμε γονείς που παραιτούνται από την γονική τους ευθύνη. Ακούμε να λεν «μη με βλέπεις σαν πατέρα. Εγώ θέλω να είναι φίλος σου». Σ’ αυτήν την περίπτωση και ο γονέας είναι ένα ώριμο παιδί που παραιτείται από την πατρική ή μητρική του ευθύνη και δημιουργεί στο παιδί αίσθημα ανασφάλειας, που θα φτάσει ως τον πανικό. Τα παιδιά θα βρουν ευκαιρίες στην ζωή τους ν’ αποκτήσουν φίλους, είναι όμως αμφίβολο αν θα βρουν κάποιον άλλο πατέρα ή άλλη μητέρα. Αγαπάμε τα παιδιά μας, αλλά δεν ξέρουμε πως να εκφράσουμε αυτήν την αγάπη. Υπάρχει δηλαδή, έλλειψη επικοινωνίας. Δεν είναι ψέμα ότι οι Έλληνες γονείς επικοινωνούν με τα παιδιά τους μόνο για να τα μαλώσουν, μόνο όταν πρόκειται να τα επιπλήξουν, να τα κατηγορήσουν για κάτι. Αλλά και όταν θέλουμε να στήσουμε γέφυρα επικοινωνίας, να τους δείξουμε ότι τα αγαπάμε, η αγάπη αυτή εκφράζεται συνήθως με την παροχή υλικών αγαθών, διασκεδάσεων και με τις λεγόμενες μορφωτικές ευκαιρίες. Τα καλά σχολεία, η πολλή τροφή, τα ακριβά ρούχα, τα πανάκριβα και περιττά, πολλές φορές, παιχνίδια αντικαθιστούν την γονική αγάπη ή είναι τρόποι εξαγοράς αυτής της αγάπης. Οι άμεσες όμως μορφές αγάπης απαιτούν χρόνο και κόπο πολύ, υπομονή εκούσια, να αστειευόμαστε, να παίζουμε μαζί τους, να συζητούμε, να τα βοηθούμε στα μαθήματά τους. Ό,τι δώσουμε σε χρόνο ή κόπο, αυτό θα πάρουμε αργότερα, ως βοήθεια πλέον και αγωγή που θα έχει γίνει στο παιδί μας και η οποία θα έχει επιπτώσεις ευεργετικές στην ζωή του, πράγμα που θα το χαιρόμαστε και εμείς.
Ως εκπαιδευτικός ποτέ δεν άκουσα και το λέω με παράπονο από μαθητή να μεταφέρει στην τάξη εξωσχολικές γνώσεις ή εμπειρίες, χωρίς ν’ αρχίζει τον λόγο του με την στερεότυπη πλέον φράση: «Κύριε είδα στην τηλεόραση». Ποτέ δεν άκουσα να λέει ότι αυτό μου το διηγήθηκε ο πατέρας μου ή η μητέρα μου. Που βρίσκεται ο γονέας και κυρίως ο πατέρας, που όπως απέδειξε μία πρόσφατη έρευνα στις εφημερίδες, μόνον ένας στους έξι μαθητές τον έχει βοηθό στην μελέτη και στο διάβασμα,. «Είσαι δάσκαλος όλου του σπιτιού και σε σένα παραπέμπει ο Θεός συνέχεια και την γυναίκα και τα παιδιά σου» τονίζει ο ιερός Χρυσόστομος. Είναι πολύ οδυνηρό να αναλαμβάνει μόνη η μητέρα τα δυσβάστακτα βάρη της τροφής και ανατροφής των παιδιών. «Αμφοτέρων ημίν επιμελητέον των παιδιών» γράφει ο Άγιος.
Αναφέρθηκα πριν στον ψυχοφθόρο και άθλιο ρόλο της τηλεόρασης, του «τρίτου γονέα» όπως χαρακτηριστικά ονομάζεται. Γράφει ο Χρυσόστομος με θαυμαστή διαύγεια και προορατικότητα για τα σημερινά τηλεοπτικά, ας μου συγχωρεθεί για τη λέξη, κοπροθεάματα: «μηδέποτε εις θέατρον πεμπέσθω το παιδίον ίνα μη λύμην (βρωμιά), ολόκληρον δια της ακοής και δια των οφθαλμών δέχεται». Ό,τι ήταν ποτέ το θέατρο είναι σήμερα τα μέσα μαζικής εκχαυνώσεως και εξαχρειώσεως.
Συμβουλεύει ο Άγιος να μιλάμε έτσι στα παιδιά μας: «Ω τέκνον, ανελεύθερων τα θεάματα εκείνα. Υπόσχου μηδέν ακούσειν άσχημον μηδέ ερείν και άπιθι αλλ’ ου δυνατόν εκεί, μηδέν ακούσαι αισχρόν. Ανάξια των σων οφθαλμών τα γινόμενα». Και προσθέτει τα εξής συγκινητικά: «Άμα και καταφιλώμεν αυτόν λέγοντες και περιβάλλωμεν ταις χερσίν και επισφίγγωμεν ώστε τον πόθον δεικνύειν. Τούτοις άπασιν αυτόν αλλάττωμεν». Σήμερα μέσα στα σπίτια ζούμε ζωή παράλληλη, καθόμαστε ο ένας δίπλα στον άλλο στον καναπέ, και εισπνέουμε τις τηλεοπτικές αναθυμιάσεις. Αφήσαμε τα παιδιά μόνα τους μπροστά στην τηλεόραση και αυτό είναι το πιο επικίνδυνο. Μια σειρά τελευταίων ερευνών έδειξαν ότι για τα παιδιά 8-12 ετών το μεγαλύτερο μέρος του φόβου τους πηγάζει από την τηλεοπτική οθόνη και όχι από την πραγματική ζωή, όπως συνέβαινε άλλοτε. Υπολογίστηκε ότι κατά μέσο όρο ένα παιδί μέχρι να τελειώσει το Λύκειο έχει αφιερώσει στην λατρεία της μικρής οθόνης 18.000 ώρες. Που σημαίνει 750 μέρες ή χονδρικότερα 2,5 χρόνια τηλεοπτικής αιχμαλωσίας. Έχει ακόμη υπολογιστεί στην Αμερική είναι γνωστή η ρήση πως αν θέλεις να δεις την Ελλάδα του μέλλοντος ταξίδεψε στην σημερινή Αμερική πως ένα παιδί, μετέχει ετησίως σε 10.000 φόνους! Όταν κάποτε οι κάμερες της τηλοψίας, στράφηκαν αδηφάγες στο πρόσωπο ενός νεαρού εγκληματία ο σκυλευτής δημοσιογράφος τον ρώτησε:
«Εσύ το έκανες το έγκλημα;
Όχι εσείς, αποκρίθηκε ο νεαρός».
Η απάντηση δείχνει κι εμάς. Το παιδί έρχεται στον κόσμο χωρίς τηλεόραση. Την τηλεόραση την προσφέρει ο γονιός. Τα παιδιά με αδιαμόρφωτη ακόμη προσωπικότητα βομβαρδίζονται από μία εμπειρία, που σχεδόν καταργεί τα όρια του πραγματικού και του μη πραγματικού. Οι αντικοινωνικές πράξεις είναι πολλές φορές αντιγραφή της τηλεοπτικής βίας. Τα παιδιά οδηγούνται να μεταχειρίζονται τους πραγματικούς ανθρώπους, σαν να ήταν στην τηλεοπτική οθόνη. Έχουμε αποκοίμιση των ηθικών τους ανακλαστικών, το υπονοούμενο σε κάθε περίπτωση σαφές: απολαύστε, ψυχαγωγηθείτε με τους φόνους και τις αδικίες. Η τηλεόραση δυστυχώς χρησιμοποιείται από πολλούς γονείς σαν ηρεμιστικό. Ο γονέας μπορεί να ξεκουράζεται από την ανησυχία του παιδιού, αυτό όμως ανυπεράσπιστο γεύεται τα τηλεοπτικά αποφάγια. Επειδή όμως είναι αδύνατο να πετάξουμε τις συσκευές, γιατί και εμείς οι γονείς είμαστε εθισμένοι και οι φραστικές παραινέσεις στα παιδιά δεν έχουν αποτέλεσμα, κάποιες πρακτικές λύσεις είναι αναγκαίες. Όπως το να παρακολουθούμε μαζί με τα παιδιά επιλεγμένα από πριν προγράμματα. Να σχολιάζουμε να συζητούμε με τα παιδιά τις «περίεργες» ή απάνθρωπες σκηνές, τονίζοντας την αρνητική πλευρά τους. Οι συμβουλές θα είναι το τελευταίο στάδιο μιας συζητήσεως… Διαβάζουμε βιβλία μπροστά στα παιδιά, δωρίζουμε συνεχώς βιβλία φιλοτιμώντας τα, κατ’ εξοχήν εθνική αρετή. Να μην μάθει το παιδί πως μπορεί να μαθαίνει βλέποντας τηλεόραση, ψυχαγωγούμενο. Τα παιδιά ρουφούν σαν σφουγγάρι αυτό το οποίο είμαστε εμείς και όχι αυτό που θέλουμε να δείξουμε ή να πούμε. «Ου γαρ ο λόγος τοσούτον όσον ο βίος εις την αρετήν άγει» έλεγε ο Πλούταρχος. Φτάσαμε στο επίπεδο η μητρική γλώσσα των παιδιών να είναι η γλώσσα της τηλεόρασης και όχι της μητέρας. Ένας Αμερικανός συγγραφέας έλεγε «δεν ξέρω, αλήθεια, τι θα μπορούσαμε άλλο να κάνουμε για την γραπτή έκφραση των παιδιών μας, παρά να πετάξουμε όλες τις τηλεοπτικές συσκευές». Ανατροφή των παιδιών δεν σημαίνει παροχή διασκέδασης, αλλά θωράκιση ψυχική και σωματική των παιδιών που απαιτεί κόπο και προσωπική επένδυση του γονιού. «Νόμισον αγάλματα χρυσά έχειν επί τας οικίας τα παιδία», τονίζει ο Άγιος Ιωάννης. Τα παιδιά μας είναι τα χρυσά, έμψυχα, αγάλματα που αναμένουν στολισμό ψυχής από μας τους γονείς.
Παράδειγμα: Επιθυμούμε πάρα πολύ το παιδί μας να γίνει γιατρός, δικηγόρος και δεν σκεφτόμαστε τι θα ήθελε το ίδιο και το πιέζουμε και ξοδευόμαστε και ταλαιπωρείται το ίδιο ψυχικά για να κάνει κάτι το οποίο δεν του αρέσει, μόνο και μόνο για να ευχαριστήσει τους γονείς του. Άλλο καθημερινό παράδειγμα δείγμα σαφές μιας άστοχης γονικής συμπεριφοράς. Τα παιδιά μας επιστρέφουν κουρασμένα από το σχολείο και η πρώτη ερώτηση που τα απευθύνουμε είναι «πώς τα πήγες σήμερα;» μας ενδιαφέρει πρωτίστως η σχολική τους επίδοση αδιαφορώντας για την ψυχική τους υγεία, ενώ η προϋπάντηση των παιδιών στα σπίτι πρέπει να είναι ένα χαρούμενο γεγονός με την ερώτηση, πραγματικά γονική, «πώς τα πέρασες σήμερα;». Αυτή η πρώιμη και επιβαρυντική για τα παιδιά, αγωνία για το μέλλον τους, φανερώνει δική μας χαμηλή αυτοεκτίμηση και ματαιοδοξία που επιζητεί, όπως είπαμε, κοινωνική άνοδο και αναγνώριση μέσω των αθώων παιδιών μας. Αγνοούμε ή ξεχνάμε πως οι λέξεις παιδί και παιχνίδι είναι ομόρριζες, ταυτόσημες θα έλεγα, και φτάσαμε στο νοσηρό επίπεδο να είναι τα παιδιά μας τα πρώτα θύματα της παγκοσμιοποιημένης και τεχνοκρατούμενης εποχής μας. Αντί να ανατρέφουμε αητούς, θαλασσοπούλια που θα βγαίνουν ψηλά για να ελέγχουν το πέλαγος, εμείς τρέφουμε παπαγάλους σε χρυσό κλουβί. Επιτρέπεται στην υπερευαίσθητη ηλικία των 7-12 ετών να μην υπάρχει ελευθερία, παιχνίδι και ανεμελιά στα παιδιά; Έχει διαπιστωθεί με μελέτες πως οι μαθητές είναι οι σκληρότερα εργαζόμενοι Έλληνες πολίτες, με μέσο όρο 70 ώρες την εβδομάδα, ένας πραγματικός Μεσαίωνας, μία δουλοπαροικία κληροδοτεί η, περί πολλά τυρβάζουσα εποχή μας, στα παιδιά. Με τα φροντιστήρια, τα αθλήματα, τα ωδεία, τα ιδιαίτερα, την τηλεόραση, τους ηλεκτρονικούς υπολογιστές, πνίγουμε τα παιδιά μας και δεν μας μένει, εμάς τους γονείς, παρά μόλις λίγος χρόνος για να τα φιλήσουμε στο κρεβάτι τους και να πουν «καληνύχτα».
Ας αντλήσουμε το μέλι από τα έργα του Χρυσοστόμου.
Πρώτα πρώτα ο άγιος τονίζει πως «ου γαρ το σπείραι ποιείν πατέρα μόνον, αλλά το παιδεύσαι, ουδέ το κυήσαι μητέρα εργάζεται, αλλά το θρέψαι καλώς» ή όπως το γράφει πιο επιγραμματικά «ου το τεκνοποιείν ποιείν τον γονέα αλλά το τεκνοτροφείν». Επισημαίνει εδώ ο Άγιος την μεγάλη αυτή αλήθεια πως γονέας είναι αυτός που αναθρέφει σωστά το παιδί του και όχι αυτός που απλώς το γεννάει. Εδώ πρέπει να σημειώσουμε ότι δεν υπάρχουν τέλειοι γονείς και αυτό όμως πολλοί γονείς δεν μπορούν να το δεχτούν. Θέλουν μία τέλεια σχέση με τα παιδιά τους, αλάνθαστη, αψεγάδιαστη. Αυτήν τους την τελειομανία την μεταφέρουν στα παιδιά, με αποτέλεσμα να μην ανέχονται τις αταξίες των παιδιών τους. Αυτοί οι γονείς δεν ομολογούν τα λάθη τους, δεν ζητούν συγγνώμη που είναι το υφάδι της ζωής που συνέχει τους ανθρώπους. Υπομένουν τα παραπτώματα των φίλων τους και δεν ανέχονται τα παραπτώματα των παιδιών τους. Από την άλλη μεριά έχουμε γονείς που παραιτούνται από την γονική τους ευθύνη. Ακούμε να λεν «μη με βλέπεις σαν πατέρα. Εγώ θέλω να είναι φίλος σου». Σ’ αυτήν την περίπτωση και ο γονέας είναι ένα ώριμο παιδί που παραιτείται από την πατρική ή μητρική του ευθύνη και δημιουργεί στο παιδί αίσθημα ανασφάλειας, που θα φτάσει ως τον πανικό. Τα παιδιά θα βρουν ευκαιρίες στην ζωή τους ν’ αποκτήσουν φίλους, είναι όμως αμφίβολο αν θα βρουν κάποιον άλλο πατέρα ή άλλη μητέρα. Αγαπάμε τα παιδιά μας, αλλά δεν ξέρουμε πως να εκφράσουμε αυτήν την αγάπη. Υπάρχει δηλαδή, έλλειψη επικοινωνίας. Δεν είναι ψέμα ότι οι Έλληνες γονείς επικοινωνούν με τα παιδιά τους μόνο για να τα μαλώσουν, μόνο όταν πρόκειται να τα επιπλήξουν, να τα κατηγορήσουν για κάτι. Αλλά και όταν θέλουμε να στήσουμε γέφυρα επικοινωνίας, να τους δείξουμε ότι τα αγαπάμε, η αγάπη αυτή εκφράζεται συνήθως με την παροχή υλικών αγαθών, διασκεδάσεων και με τις λεγόμενες μορφωτικές ευκαιρίες. Τα καλά σχολεία, η πολλή τροφή, τα ακριβά ρούχα, τα πανάκριβα και περιττά, πολλές φορές, παιχνίδια αντικαθιστούν την γονική αγάπη ή είναι τρόποι εξαγοράς αυτής της αγάπης. Οι άμεσες όμως μορφές αγάπης απαιτούν χρόνο και κόπο πολύ, υπομονή εκούσια, να αστειευόμαστε, να παίζουμε μαζί τους, να συζητούμε, να τα βοηθούμε στα μαθήματά τους. Ό,τι δώσουμε σε χρόνο ή κόπο, αυτό θα πάρουμε αργότερα, ως βοήθεια πλέον και αγωγή που θα έχει γίνει στο παιδί μας και η οποία θα έχει επιπτώσεις ευεργετικές στην ζωή του, πράγμα που θα το χαιρόμαστε και εμείς.
Ως εκπαιδευτικός ποτέ δεν άκουσα και το λέω με παράπονο από μαθητή να μεταφέρει στην τάξη εξωσχολικές γνώσεις ή εμπειρίες, χωρίς ν’ αρχίζει τον λόγο του με την στερεότυπη πλέον φράση: «Κύριε είδα στην τηλεόραση». Ποτέ δεν άκουσα να λέει ότι αυτό μου το διηγήθηκε ο πατέρας μου ή η μητέρα μου. Που βρίσκεται ο γονέας και κυρίως ο πατέρας, που όπως απέδειξε μία πρόσφατη έρευνα στις εφημερίδες, μόνον ένας στους έξι μαθητές τον έχει βοηθό στην μελέτη και στο διάβασμα,. «Είσαι δάσκαλος όλου του σπιτιού και σε σένα παραπέμπει ο Θεός συνέχεια και την γυναίκα και τα παιδιά σου» τονίζει ο ιερός Χρυσόστομος. Είναι πολύ οδυνηρό να αναλαμβάνει μόνη η μητέρα τα δυσβάστακτα βάρη της τροφής και ανατροφής των παιδιών. «Αμφοτέρων ημίν επιμελητέον των παιδιών» γράφει ο Άγιος.
Αναφέρθηκα πριν στον ψυχοφθόρο και άθλιο ρόλο της τηλεόρασης, του «τρίτου γονέα» όπως χαρακτηριστικά ονομάζεται. Γράφει ο Χρυσόστομος με θαυμαστή διαύγεια και προορατικότητα για τα σημερινά τηλεοπτικά, ας μου συγχωρεθεί για τη λέξη, κοπροθεάματα: «μηδέποτε εις θέατρον πεμπέσθω το παιδίον ίνα μη λύμην (βρωμιά), ολόκληρον δια της ακοής και δια των οφθαλμών δέχεται». Ό,τι ήταν ποτέ το θέατρο είναι σήμερα τα μέσα μαζικής εκχαυνώσεως και εξαχρειώσεως.
Συμβουλεύει ο Άγιος να μιλάμε έτσι στα παιδιά μας: «Ω τέκνον, ανελεύθερων τα θεάματα εκείνα. Υπόσχου μηδέν ακούσειν άσχημον μηδέ ερείν και άπιθι αλλ’ ου δυνατόν εκεί, μηδέν ακούσαι αισχρόν. Ανάξια των σων οφθαλμών τα γινόμενα». Και προσθέτει τα εξής συγκινητικά: «Άμα και καταφιλώμεν αυτόν λέγοντες και περιβάλλωμεν ταις χερσίν και επισφίγγωμεν ώστε τον πόθον δεικνύειν. Τούτοις άπασιν αυτόν αλλάττωμεν». Σήμερα μέσα στα σπίτια ζούμε ζωή παράλληλη, καθόμαστε ο ένας δίπλα στον άλλο στον καναπέ, και εισπνέουμε τις τηλεοπτικές αναθυμιάσεις. Αφήσαμε τα παιδιά μόνα τους μπροστά στην τηλεόραση και αυτό είναι το πιο επικίνδυνο. Μια σειρά τελευταίων ερευνών έδειξαν ότι για τα παιδιά 8-12 ετών το μεγαλύτερο μέρος του φόβου τους πηγάζει από την τηλεοπτική οθόνη και όχι από την πραγματική ζωή, όπως συνέβαινε άλλοτε. Υπολογίστηκε ότι κατά μέσο όρο ένα παιδί μέχρι να τελειώσει το Λύκειο έχει αφιερώσει στην λατρεία της μικρής οθόνης 18.000 ώρες. Που σημαίνει 750 μέρες ή χονδρικότερα 2,5 χρόνια τηλεοπτικής αιχμαλωσίας. Έχει ακόμη υπολογιστεί στην Αμερική είναι γνωστή η ρήση πως αν θέλεις να δεις την Ελλάδα του μέλλοντος ταξίδεψε στην σημερινή Αμερική πως ένα παιδί, μετέχει ετησίως σε 10.000 φόνους! Όταν κάποτε οι κάμερες της τηλοψίας, στράφηκαν αδηφάγες στο πρόσωπο ενός νεαρού εγκληματία ο σκυλευτής δημοσιογράφος τον ρώτησε:
«Εσύ το έκανες το έγκλημα;
Όχι εσείς, αποκρίθηκε ο νεαρός».
Η απάντηση δείχνει κι εμάς. Το παιδί έρχεται στον κόσμο χωρίς τηλεόραση. Την τηλεόραση την προσφέρει ο γονιός. Τα παιδιά με αδιαμόρφωτη ακόμη προσωπικότητα βομβαρδίζονται από μία εμπειρία, που σχεδόν καταργεί τα όρια του πραγματικού και του μη πραγματικού. Οι αντικοινωνικές πράξεις είναι πολλές φορές αντιγραφή της τηλεοπτικής βίας. Τα παιδιά οδηγούνται να μεταχειρίζονται τους πραγματικούς ανθρώπους, σαν να ήταν στην τηλεοπτική οθόνη. Έχουμε αποκοίμιση των ηθικών τους ανακλαστικών, το υπονοούμενο σε κάθε περίπτωση σαφές: απολαύστε, ψυχαγωγηθείτε με τους φόνους και τις αδικίες. Η τηλεόραση δυστυχώς χρησιμοποιείται από πολλούς γονείς σαν ηρεμιστικό. Ο γονέας μπορεί να ξεκουράζεται από την ανησυχία του παιδιού, αυτό όμως ανυπεράσπιστο γεύεται τα τηλεοπτικά αποφάγια. Επειδή όμως είναι αδύνατο να πετάξουμε τις συσκευές, γιατί και εμείς οι γονείς είμαστε εθισμένοι και οι φραστικές παραινέσεις στα παιδιά δεν έχουν αποτέλεσμα, κάποιες πρακτικές λύσεις είναι αναγκαίες. Όπως το να παρακολουθούμε μαζί με τα παιδιά επιλεγμένα από πριν προγράμματα. Να σχολιάζουμε να συζητούμε με τα παιδιά τις «περίεργες» ή απάνθρωπες σκηνές, τονίζοντας την αρνητική πλευρά τους. Οι συμβουλές θα είναι το τελευταίο στάδιο μιας συζητήσεως… Διαβάζουμε βιβλία μπροστά στα παιδιά, δωρίζουμε συνεχώς βιβλία φιλοτιμώντας τα, κατ’ εξοχήν εθνική αρετή. Να μην μάθει το παιδί πως μπορεί να μαθαίνει βλέποντας τηλεόραση, ψυχαγωγούμενο. Τα παιδιά ρουφούν σαν σφουγγάρι αυτό το οποίο είμαστε εμείς και όχι αυτό που θέλουμε να δείξουμε ή να πούμε. «Ου γαρ ο λόγος τοσούτον όσον ο βίος εις την αρετήν άγει» έλεγε ο Πλούταρχος. Φτάσαμε στο επίπεδο η μητρική γλώσσα των παιδιών να είναι η γλώσσα της τηλεόρασης και όχι της μητέρας. Ένας Αμερικανός συγγραφέας έλεγε «δεν ξέρω, αλήθεια, τι θα μπορούσαμε άλλο να κάνουμε για την γραπτή έκφραση των παιδιών μας, παρά να πετάξουμε όλες τις τηλεοπτικές συσκευές». Ανατροφή των παιδιών δεν σημαίνει παροχή διασκέδασης, αλλά θωράκιση ψυχική και σωματική των παιδιών που απαιτεί κόπο και προσωπική επένδυση του γονιού. «Νόμισον αγάλματα χρυσά έχειν επί τας οικίας τα παιδία», τονίζει ο Άγιος Ιωάννης. Τα παιδιά μας είναι τα χρυσά, έμψυχα, αγάλματα που αναμένουν στολισμό ψυχής από μας τους γονείς.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
...έκανες κου πε πε;