Οι δαιμονισμένοι
Φίοντορ Ντοστογιέβσκι
Εκδ. Γκοβόστη
Ο Ρώσος Φίοντορ Ντοστογιέβσκι είναι ένας
γίγαντας της παγκόσμιας πεζογραφίας. Οι Δαιμονισμένοι, οι Αδελφοί
Καραμαζόβ, ο Ηλίθιος, το Έγκλημα και Τιμωρία είναι τα έργα που τον
έκαναν κλασικό. Εδώ θα μιλήσω για το πρώτο, που με εντυπωσίασε όσο
κανένα άλλο λογοτεχνικό έργο.
Καταρχάς, ο συγγραφέας παρουσιάζει τους
χαρακτήρες με τόση λεπτομέρεια και ρεαλισμό, που νομίζεις ότι είναι
πραγματικά πρόσωπα και εκείνος μπόρεσε με μια υπερφυσική δύναμη να δει
και να καταγράψει κάθε κίνηση του σώματος και της ψυχής τους. Έπειτα, η
ασυνήθιστη, δαιδαλώδης πλοκή του απεικονίζει μια ολόκληρη κοινωνία στην
επαρχία της τσαρικής Ρωσίας το δεύτερο μισό του 19ου αιώνα,
περιλαμβάνοντας και συνδέοντας μεταξύ τους από τον ευσεβή εργάτη και τη
φτωχή κοπέλα με τα διανοητικά προβλήματα μέχρι την αριστοκράτισσα που
βαριέται και τον άβουλο νομάρχη. Το μυθιστόρημα δεν έχει θετικό ήρωα,
εκτός αν δώσουμε αυτό το ρόλο στον καλοσυνάτο Σάτοβ. Οι δύο κύριοι
χαρακτήρες του είναι αρνητικοί και ο τίτλος «Δαιμονισμένοι» τους
ταιριάζει παρόλο που δεν έχουν κοινούς στόχους.
Η προφητική, διαχρονική δύναμη του έργου
έγκειται στο ότι προειδοποιεί για τις καταστροφικές συνέπειες του
μηδενισμού. Ο Ντοστογιέβσκι προέβλεψε τι θα έκαναν μετά από δεκαετίες οι
ριζοσπάστες μηδενιστές της εποχής του όταν έπαιρναν την εξουσία και
δοκίμαζαν να αναδιοργανώσουν την κοινωνία με βάση τα πιστεύω τους.
Κατάλαβε ότι άνθρωποι που μισούσαν το χριστιανισμό αναπόφευκτα θα
στρέφονταν ενάντια σε εκείνο που έχει μεγαλύτερη αξία στο χριστιανισμό,
το Πρόσωπο. Όσο προχωράει η αφήγηση η ένταση ανεβαίνει καθώς η ηθική
σαπίλα επεκτείνεται παίρνοντας διάφορες μορφές, όπως ο ηδονισμός και η
επιθετικότητα του αριστοκράτη Σταυρόγκιν, η φονική μανία του Στεπάνοβιτς
και ο παρασιτισμός του «διανοούμενου» Καρμάζινοβ.
Εμπνεόμενος από τη λαϊκή ορθόδοξη
παράδοση, ο συγγραφέας διατηρεί μια αισιοδοξία και προτείνει διέξοδο
σωτηρίας από την απουσία νοήματος και τον υλισμό που διάβρωνε τα ανώτερα
κοινωνικά στρώματα της χώρας του. Ο καθένας πρέπει να κάνει τη δική του
επανάσταση ενάντια στα πάθη του για να γλιτώσει την άβυσσο. Από αυτή
την άποψη, ο διάλογος του Σταυρόγκιν με το μοναχό Τύχωνα είναι
μνημειώδης.
Δημήτρης Παράξενος
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
...έκανες κου πε πε;