Το ανατολίτικο παζάρι του Ερντογάν με την ΕΕ για το Προσφυγικό

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ ΑΡΧΕΙΟΥ: Turkish First Lady Emine Erdogan, Turkish President Recep Tayyip Erdogan, Finnish President Sauli Niinisto and Finland's First Lady Jenni Hauio laying flowers as they visit the scene of the fatal 10 October twin bombing, in Ankara, Turkey, 14 October 2015. EPA/STR

Γιάννης Καστριώτης

Σε ένα από τα γνωστά «ανατολίτικα παζάρια» μετατρέπει το Προσφυγικό-Μεταναστευτικό ο Ταγίπ Ερντογάν, καθώς, κρατώντας στα χέρια του τη βαλβίδα «εξαγωγής» προσφύγων προς την Ευρώπη, επιχειρεί να αποσπάσει ανταλλάγματα οικονομικά, πολιτικά αλλά και γεωστρατηγικά.

Καθώς στην Ευρώπη και ειδικά στη Γερμανία που υποδέχεται τον μεγαλύτερο αριθμό προσφύγων και μεταναστών, το κλίμα στην κοινή γνώμη μεταστρέφεται σταδιακά δημιουργώντας προβλήματα και στην ίδια την κ. Μέρκελ που εξέπληξε αρχικά με τη θαρραλέα στάση της στο Προσφυγικό, η ΕΕ υποχρεώνεται να στραφεί σε πολιτικές που θα ανακόψουν το προσφυγικό ρεύμα.

Σύμπραξη
Ο περιορισμός αυτών των ροών όμως που φθάνουν με κάθε είδους πλεούμενο από τα τουρκικά παράλια στα ελληνικά νησιά δεν μπορεί να επιτευχθεί παρά μόνο με την αποφασιστική σύμπραξη της Τουρκίας.

Εχοντας στα χέρια του αυτό το ισχυρό χαρτί ο Ερντογάν παίζει σκληρό πόκερ θέλοντας να εκμεταλλευτεί την ευκαιρία που του προσφέρεται, μια στιγμή που ο ίδιος αντιμετωπίζει τρομακτικά προβλήματα στο εσωτερικό στην πιο κρίσιμη καμπή της 13χρονης διακυβέρνησης της Τουρκίας από το ΑΚΡ.

Η Ανγκ. Μέρκελ αύριο θα πραγματοποιήσει επίσκεψη στην Κωνσταντινούπολη για να συναντηθεί με τον Τούρκο ηγέτη, έχοντας στα χέρια της τις αποφάσεις της ΕΕ για το Μεταναστευτικό και το πλαίσιο συνεργασίας με την Τουρκία, σε μια επίσκεψη που έχει όμως πολλές γκρίζες ζώνες, με ορισμένες εξ αυτών να αφορούν άμεσα και την Ελλάδα.

Η απόφαση της κ. Μέρκελ να επισκεφτεί την Τουρκία είναι ένα δείγμα ρεαλισμού και αποδοχής μιας πραγματικότητας που δεν κρύβει όμως τις διαφορετικές απόψεις που υπάρχουν και στο εσωτερικό της Γερμανίας.

«Εχουμε πολλά να πούμε για τον κ. Ερντογάν και για πολλά θέματα δεν είναι το πρόσωπο με το οποίο θα θέλαμε να συνομιλούμε. Αλλά χωρίς αυτόν μια λύση στο πρόβλημα δεν είναι δυνατή» δήλωσε ο αναπληρωτής πρόεδρος του CDU, Αρμίν Λάσετ, ενώ ο υπουργός Εξωτερικών Φ.-Β. Σταϊνμάγερ από το SPD χαρακτήρισε την Τουρκία χώρα-κλειδί για το μεταναστευτικό. Από την άλλη πλευρά, ο τουρκικής καταγωγής αντιπρόεδρος των Πρασίνων, Τσεμ Οζντεμίρ, προειδοποίησε ότι δεν θα πρέπει η ΕΕ να προβεί σε κινήσεις που θα μπορούσαν να εκληφθούν ως προεκλογική στήριξη στον Ερντογάν, εν όψει των κρίσιμων εκλογών της 1ης Νοεμβρίου. Η ίδια η κ. Μέρκελ, θέλοντας να αποφευχθούν πρόσθετες παρεξηγήσεις, έσπευσε σε χαμηλούς βεβαίως τόνους να δηλώσει στο ARD ότι «πάντοτε ήταν και συνεχίζει να είναι αντίθετη με την ένταξη της Τουρκίας στην ΕΕ και ο Τ. Ερντογάν το γνωρίζει αυτό…».

Οι Ευρωπαίοι συνειδητοποιούν ότι ο Ταγίπ Ερντογάν κρατά στα χέρι του ένα ισχυρό διαπραγματευτικό χαρτί, αυτό των 2,5 εκατομμυρίων προσφύγων τους οποίους εύκολα μπορεί να εξωθήσει σε μια μεγάλη έξοδο προς την Ευρώπη, διαλύοντας κάθε δομή υποδοχής στις ευρωπαϊκές χώρες και δημιουργώντας εφιαλτικές καταστάσεις, όχι μόνο στις χώρες πρώτης εισόδου αλλά σε όλο τον ευρωπαϊκό χώρο, υπονομεύοντας την κοινωνική συνοχή και την κοινωνική ειρήνη.

Ετσι είναι έτοιμοι να προσφέρουν πολιτικά ανταλλάγματα αλλά κυρίως χρήματα και τεχνογνωσία για την παραμονή των προσφύγων στα στρατόπεδα που φιλοξενούνται στη Νοτιοανατολική Τουρκία σε καλύτερες συνθήκες με ιατροφαρμακευτική περίθαλψη, εκπαίδευση για τα παιδιά. Ομως το 1 δισ. ευρώ που διαθέτει στην Τουρκία η ΕΕ δεν είναι αρκετό για τον Τ. Ερντογάν.

Ο Τούρκος πρόεδρος βλέπει στο Προσφυγικό την ευκαιρία για να ξεφύγει από μια άτυπη διεθνή απομόνωση στην οποία τον έχουν οδηγήσει το αυταρχικό καθεστώς που έχει επιβάλει, οι διωγμοί εναντίον των ΜΜΕ, η πολεμική εναντίον των Κούρδων. Δεν είναι τυχαίο ότι ζήτησε να προσκληθεί για να συμμετάσχει σε μια Σύνοδο Κορυφής ΕΕ-Τουρκίας.

Συγχρόνως απαιτεί από τους Ευρωπαίους απελευθέρωση του καθεστώτος θεώρησης για τους Τούρκους που ταξιδεύουν στην ΕΕ, μεγαλύτερη οικονομική βοήθεια αλλά και ξεπάγωμα των ενταξιακών διαπραγματεύσεων.

Τελικά η ΕΕ δέχεται να αυξήσει έως τα 3 δισ. ευρώ το ποσό της χρηματοδότησης της Τουρκίας και να χαλαρώσει το καθεστώς θεωρήσεων. Αλλά και αυτό αποτελεί κόκκινο πανί για την κοινή γνώμη πολλών ευρωπαϊκών χωρών, καθώς πρακτικά ισοδυναμεί με το άνοιγμα των συνόρων σε 75 εκατομμύρια Τούρκους. Γι’ αυτόν τον λόγο οι Ευρωπαίοι παραπέμπουν τις πρώτες κινήσεις σε ό,τι αφορά τις θεωρήσεις επιχειρηματιών και σπουδαστών για την άνοιξη του 2016.

Η Κομισιόν
Η Κομισιόν φέρεται να έχει συμφωνήσει και στο ξεπάγωμα πέντε κεφαλαίων, για τα δύο εκ των οποίων όμως η Κύπρος έχει δηλώσει ότι δεν προτίθεται να αποσύρει το βέτο της. Στη Σύνοδο Κορυφής ο Αλ. Τσίπρας μετέφερε τη θέση της Κύπρου (καθώς απουσίαζε ο κ. Αναστασιάδης στην Κίνα), με την οποία βεβαίως συμφωνεί η Ελλάδα και άλλες χώρες, ότι δεν πρέπει να εμπλακεί η ενταξιακή διαδικασία με τη συνεργασία για το Μεταναστευτικό.

Ακόμη όμως και για την απελευθέρωση του καθεστώτος θεωρήσεων θα πρέπει να προηγηθεί ομαλοποίηση των σχέσεων με την Κύπρο και η έστω de facto αναγνώριση της Κυπριακής Δημοκρατίας, κάτι που δεν προτίθεται να πράξει η Αγκυρα.

Γιάννης Καστριώτης