Το πέτρινο χωριό των «πελεκάνων» με τις 17 ψυχές

Στις παρυφές του Σμόλικα, πίσω από το ελατόδασος που αγκαλιάζει τον Σαραντάπορο ποταμό (ή Βουρκοπόταμο), στέκει σχεδόν ανέγγιχτο από τον χρόνο ένα αρχιτεκτονικό στολίδι από πέτρα και ξύλο. Σφηνωμένο σε ύψος 890 μέτρων, το Γαναδιό, χωριό των χτιστών και των μαστόρων της πέτρας (των «πελεκάνων» για τους ντόπιους), είναι ένα από τα πιο καλά κρυμμένα μυστικά της Ηπείρου. Περνώντας την Κόνιτσα, μια πινακίδα με την επιγραφή «Πέτρινα Χωριά» οδηγεί τον επισκέπτη στη μικρή πλατεία του οικισμού με τον ναό των Ταξιαρχών, από πελεκητή πέτρα, που τα βράδια συνήθως φρουρείται (!), λόγω των διαρρήξεων που έχουν σημειωθεί το τελευταίο διάστημα σε εκκλησίες και μοναστήρια της ευρύτερης περιοχής.

Ο ναός των Ταξιαρχών, χτισμένος το 1856, φιλοξενεί πολύτιμα θρησκευτικά κειμήλια, ενώ το ξυλόγλυπτο τέμπλο και οι πολυέλαιοί του μεταφέρθηκαν από τη Ρουμανία με τη βοήθεια Γαναδιωτών μεταναστών. Δίπλα στην εκκλησία βρίσκεται ένα παλιό χάνι, το Αιμιλικό. Ο στάβλος για τα άλογα διατηρείται μέχρι σήμερα στο ισόγειο, ενώ στον όροφο βρίσκεται ο παλιός ξενώνας. Κοντά στον μεγάλο πλάτανο της πλατείας, το (μοναδικό) παραδοσιακό καφενείο υποδέχεται ντόπιους και ξένους, ενώ ο πρόεδρος της κοινότητας Βασίλης Τζιμινάδης «κερνάει» πληροφορίες για την ιστορία του κτιρίου, αλλά και του υπόλοιπου χωριού.

«Στο καφενείο λειτουργούσε το παλιό σχολείο, ενώ τα δωμάτια του ορόφου δίνονταν στους δασκάλους για κατοικίες. Κάθε λιθάρι έχει την ιστορία του στο Γαναδιό» λέει ο ίδιος, που έπειτα από πολλά χρόνια δουλειάς στην Αθήνα επέστρεψε στον τόπο του για μόνιμη εγκατάσταση. Λιθόστρωτα καλντερίμια, τοξωτά γεφύρια, μια πέτρινη βρύση για τους περαστικούς, αλλά και παλιά αρχοντόσπιτα «διηγούνται» τις... περιπέτειες των Γαναδιωτών, που γύριζαν σε μπουλούκια τα Βαλκάνια και είχαν αναπτύξει σημαντικά εμπορική δραστηριότητα στη Ρουμανία και σε άλλες χώρες. «Τα πετρόκτιστα σπίτια είναι μικρά οχυρά. Ορισμένα έχουν ακόμα και πολεμίστρες, καθώς τον 19ο αιώνα γίνονταν στο χωριό ληστρικές επιδρομές. Οι κατοικίες σε σχήμα Π ανήκαν στους άρχοντες, σε σχήμα Γ στη μεσαία τάξη και τα απλά τετράγωνα στους φτωχούς» εξηγεί ο κ. Τζιμινάδης.

Μεταξύ 1950 και 1962 το χωριό ερήμωσε. Οι νέοι έφυγαν για τις πόλεις ή αναζήτησαν καλύτερη τύχη κοντά σε μετανάστες συγγενείς τους, σε Αμερική, Αυστραλία, Ρουμανία ή Αίγυπτο. Σήμερα, το Γαναδιό είναι χωριό του... Αυγούστου. «Τον χειμώνα θα μείνουμε 17 άνθρωποι, οι περισσότεροι συνταξιούχοι. Μόνο σε πέντε σπίτια θα ανοίγει η πόρτα. Το σχολείο έχει κλείσει, η καμπάνα της εκκλησίας θα χτυπάει μία φορά τον μήνα, καθώς έχουμε έναν ιερέα για πέντε χωριά. Εμείς εδώ προσπαθούμε να σταματήσουμε τον χρόνο» καταλήγει ο κ. Τζιμινάδης.

πηγή