Νησιά Σολοβέτσκι: Ζωντανές μνήμες των γκουλάγκ

Με το προστατευόμενο από την UNESCO μοναστήρι, τα παρθένα δάση και τις λίμνες, το αρχιπέλαγος Σολοβέτσκι είναι ένας τόπος σχεδόν αιθέριας ομορφιάς. Σήμερα, για να φτάσει κανείς εκεί με βάρκα είναι πλέον μια ευχάριστη εμπειρία ...

... αλλά κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 1920 και του 1930, το ταξίδι ήταν ένας εφιάλτης, από τον οποίο τεράστιος αριθμός ανθρώπων ποτέ δεν επέστρεψε.

Για αιώνες, η μεγάλη απόσταση και η απομόνωση του αρχιπελάγους από την ηπειρωτική χώρα, καθιστούσε τον τόπο αυτό ιδανική “χωματερή” για εγκληματίες και πολιτικούς κρατουμένους. Κατά τη διάρκεια της σοβιετικής κυριαρχίας, τα νησιά απέκτησαν την θλιβερή “διάκριση” της περιοχής των πρώτων σοβιετικών στρατοπέδων εργασίας, ή γκουλάγκ.

Ονομάστηκε Στρατόπεδο Σολοβέτσκι Οσομπόγκο Ναζαντσένιγια (SLON), ενώ ιδρύθηκε το 1923 με διάταγμα του Βλαντιμίρ Λένιν.Ιδρύθηκε ως ένα είδος “εξόφλησης χρέους” προς την κοινωνία, μέσω της σκληρής εργασίας, για εγκληματίες και ιδεολογικούς αντιπάλους του νέου Σοβιετικού κράτους.

Η καρδιά του στρατοπέδου Σολοβέτσκι ήταν το Μοναστήρι Σολοβέτσκι με θέα το λιμάνι. Αυτό το κτίριο του 16ου αιώνα- φρούριο και κέντρο της μοναστικής ζωής του αρχιπελάγους για αιώνες - έκλεισε αφότου οι Μπολσεβίκοι κατέλαβαν την εξουσία και το μετέτρεψαν σε διοικητικό κέντρο για το νεοσυσταθέν στρατόπεδο εργασίας SLON.Στον μοναδικό οικισμό του αρχιπελάγους, γνωστό ως Σολοβέτσκι, ο επισκέπτης θα παρατηρήσει παντού τα σημάδια των γκουλάγκ του παρελθόντος. Πολλά από τα κτίρια είναι σπίτια και στρατώνες που κτίστηκαν από κρατουμένους. Το δίκτυο των δρόμων και οι αποβάθρες κατασκευάστηκαν από αυτούς, ενώ πολλοί οικισμοί των ημερών μας αποτελούνται από τους απογόνους, όσων φυλακίστηκαν εδώ.

Από τον οικισμό Σολοβέτσκι, ένας χωματόδρομος μήκους 7,5 χιλιομέτρων περνά μέσα από το δάσος και οδηγεί στον λόφο Τσεκούρι (Σεκίρναγια Γκορα) το υψηλότερο σημείο στο αρχιπέλαγος, το οποίο βρίσκεται 320 πόδια πάνω από την επιφάνεια της θάλασσας.

Ωστόσο, σε αυτό το ήσυχο σημείο πραγματοποιούνταν μερικές από τις πιο άγριες τιμωρίες του στρατοπέδου SLON. Η βιαιότητα έφτανε σε μια τέτοια κλίμακα που σόκαρε ακόμη και τις Σοβιετικές αρχές. Η σκήτη της Αναλήψεως είχε μετατραπεί σε μονάδα απομόνωσης των κρατουμένων, διάρκειας μέχρι και ενός ολόκληρου χρόνου, για διάφορα αδικήματα, συμπεριλαμβανομένης της μη τήρησης των κανόνων του στρατοπέδου, της αντεπαναστατικής δράσης, σαμποτάζ, άρνησης εργασίας, συνωμοσίας, και σύναψης σχέσεων με γυναίκες.

Πίσω από τη σκήτη της Αναλήψεως, υπήρχε μία ξύλινη σκάλα με 294 σκαλοπάτια προς τον απότομο λόφο, τα οποία προκαλούσαν ίλλιγγο. Ηταν γνωστά ως “σκαλοπάτια βασανιστηρίων” και το κατέβασμά τους αποτελούσε μια από τις σκληρότερες τιμωρίες των κρατουμένων στη Σεκίρκα, τους οποίους έδεναν σε ένα κούτσουρο και τους έσπρωχναν στη σκάλα προς τα κάτω.

Στο νησί Μπολσάγια Μουκσάλμα βρίσκονται τα ερείπια της σκήτης Σργκέγιεφ, όπου είχαν περιοριστεί οι γυναίκες κρατούμενοι. Σήμερα, το μόνο που απομένει είναι ένα παράξενο εγκαταλελειμμένο ξύλινο κτίριο και ένα χώρος ερειπίων, όπου κάποτε βρισκόταν η εκκλησία. Το νησί Μπολσόι Ζάγιατσκι και το νησί Άνζερ είναι προσβάσιμα μόνο στο πλαίσιο ξενάγησης.

 

Το στρατόπεδο Σολοβέτσκι έκλεισε το 1939, καθώς η γειτνίασή του με τη Φινλανδία και το ασταθές πολιτικό κλίμα στην Ευρώπη, το κατέστησαν πλέον ακατάλληλο. 

Πάνω από 80.000 σοβιετικοί πολίτες πέρασαν από το στρατόπεδο SLON μεταξύ 1923 και 1939, ενώ εκτιμάται ότι περίπου οι μισοί από αυτούς έχασαν τη ζωή τους στα στρατόπεδα.

 

πηγή