Ο ΜΕΓΑΣ ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ ΠΕΡΙ ΑΣΤΡΟΛΟΓΙΑΣ

Ο ΜΕΓΑΣ ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ

ΠΕΡΙ ΑΣΤΡΟΛΟΓΙΑΣ

Απόσπασμα από το βιβλίο:

Η ΑΣΤΡΟΛΟΓΙΑ ΣΤΟ ΦΩΣ ΤΗΣ ΟΡΘΟΔΟΞΙΑΣ

π. ΑΝΤΩΝΙΟΥ ΑΛΕΒΙΖΟΠΟΥΛΟΥ

     Ο πατέρας αυτός της Εκκλησίας ασχολήθηκε με το θέμα της αστρολογίας στο βιβλίο του Εξαήμερος (Ο­μιλία ΣΤ), ερμηνεύοντας το Γεν. α' 14 (Και έστωσαν εις σημεία και εις καιρούς και εις ημέρας και εις ενιαυτούς), σε σχέση με τους ισχυρισμούς των υπερμάχων της αστρολογίας, που ακολουθούσαν τις αντιλήψεις των Χαλδαίων. Παραθέτουμε στη συνέχεια το σχετικό από­σπασμα:

Αλλ' αυτοί που πηδούν πέρα από το σκάμμα τανύζουν αυτό το χωρίον, δια να υποστηρίξουν την γενεθλιαλογίαν, και λέγουν ότι η ζωή μας εξαρτάται από την κίνησιν των ουρανίων σωμάτων. Και δια τούτο, λέγουν, οι Χαλδαίοι από τα άστρα συμπεραίνουν το μέλλον μας.

Και ενώ ο λόγος της Γραφής είναι απλούς, αυτοί τον ακούουν κατά την επιθυμίαν των ως εξής· Έστωσαν εις σημεία όχι των ατμοσφαιρικών μεταβολών, ούτε των επο­χιακών καιρικών μεταβολών, αλλά της τύχης της ζωής. Και τι λέγουν; Ότι ο μεν συνδυασμός των τάδε και τάδε κινουμένων άστρων με τους αστέρας που ευρίσκονται εις τον ζωδιακόν κύκλον, όταν συναντηθούν κατά το τάδε σχήμα, δημιουργεί την τάδε τύχην ενώ ο τάδε συνδυα­σμός των ιδίων φέρει την αντίθετον τύχην εις την ζωήν.

Δεν είναι ίσως άσκοπο ν' αρχίσω άπ' ολίγον παραπά­νω και να ομιλήσω δια τα πράγματα αυτά, δια να δώσω μίαν εξήγησιν. Και δεν θα ειπώ τίποτε ιδικόν μου, αλλά θα τους ελέγξω χρησιμοποιώντας κατά κόρον τα ίδια των τα λόγια· και έτσι θα περάσω με μίαν θεραπείαν εις αυ­τούς που ήδη το κακόν επρόλαβε να τους προσβάλη, θα παράσχω δε ασφάλειαν εις τους λοιπούς, δια να μην εμπέσουν εις τα ίδια.

Οι εφευρέται αυτής της γενεθλιαλογίας, επειδή αντε­λήφθησαν ότι εις το πλάτος του χρόνου τους διαφεύγουν πολλοί σχηματισμοί (αστέρων), εστένευσαν τα μέτρα του χρόνου εις ένα εντελώς κλειστόν κύκλον. Διότι θα έπρεπε να υπάρχη μεγίστη διαφορά από γέννησιν εις γέννησιν, όταν απέχουν χρονικώς ακόμη και κατά το μικρότατον μόριον, το ακαριαίον, ή όπως το λέγει ο απόστολος το εν ατόμω και το εν ριπή οφθαλμού (Α' Κορ. 15-52).

Και όποιος μεν εγεννήθη εις αυτό το δευτερόλεπτον, υποτίθεται ότι γίνεται τύραννος πόλεων και άρχων δήμων ζάπλουτος και με πολιτικήν δύναμιν, όποιος δε εγεννήθη εις το επόμενον δευτερόλεπτον, γίνεται ζητιάνος και α­γύρτης που πηγαίνει από πόρταν εις πόρταν δια να εξοι­κονόμηση την τροφήν της ημέρας. Δια τούτο διήρεσαν τον λεγόμενον ζωοφόρον κύκλον εις δώδεκα μέρη· έπει­τα, επειδή ο ήλιος διαβαίνει το ένα δωδεκατημόριον της λεγομένης απλανούς σφαίρας εντός τριάντα ημερών, διήρεσαν το κάθε δωδεκατημόριον εις τριάντα μοίρας· έ­πειτα κάθε μοίραν την διήρεσαν εις εξήντα και το κάθε εξηκοστόν το ετεμάχισαν εις άλλα εξήντα.

Ας εξετάσωμεν λοιπόν τας γεννήσεις των βρεφών και ας ίδωμεν, αν θα δυνηθούν να αποσώσουν την ακρίβειαν αυτήν της διαιρέσεως του χρόνου. Διότι μόλις γεννάται το βρέφος, αμέσως η μαία ψάχνει και βλέπει αν είναι άρ­ρεν ή θήλυ· έπειτα περιμένει να κλαύση το βρέφος, πράγ­μα που σημαίνει ότι το νεογέννητον ζη. Πόσα δευτερόλε­πτα θέλεις να είπωμεν ότι επέρασαν εις αυτό το διάστημα; Ανακοινώνει εις τον Χαλδαίον τι εγεννήθη. Πόσα δευτε­ρόλεπτα θέλεις να βάλωμεν ότι έκανε η είδησις της μαίας, δια να φθάση, και μάλιστα αν τύχη αυτός που α­ναγγέλλει την ώραν (εις τον Χαλδαίον) να περιμένη έξω από τον γυναικωνίτην; Διότι πρέπει αυτός που πρόκειται να εξετάση το ωροσκόπιον να σημειώση την ώραν με α­κρίβειαν, είτε το ωροσκόπιον είναι ημερινόν είτε νυκτερινόν.

Πόσον σμήνος δευτερολέπτων φεύγει πάλιν εις το διάστημα αυτό; Διότι είναι ανάγκη να ευρεθή όχι μόνον εις ποιον ακριβώς δωδεκατημόριον ευρίσκεται ο αστήρ του ωροσκοπίου εκείνης της στιγμής, αλλά και εις ποίαν μοίραν του δωδεκατημορίου και εις ποιον λεπτόν της μοίρας, και δια την ακρίβειαν εις ποιον δευτερόλεπτον. Και αυτήν την τόσον λεπτήν και άπιαστον εξακρίβωσιν του χρόνου, είναι ανάγκη, λέγουν, να την κάνουν δι' ό­λους τους πλανήτας, ώστε να ευρεθή εις ποίαν θέσιν ευρίσκοντο εν σχέσει προς τους απλανείς, και τι λογής ήτο ο σχηματισμός μεταξύ των ακριβώς κατά το δευτερόλε­πτον που εγεννήθη το βρέφος.

Ώστε αν είναι αδύνατον να επιτύχη κανείς με ακρί­βειαν την ώραν, και αν η παραμικρά μεταβολή μας κάνει να πέσωμεν εντελώς έξω άπ' τον στόχον, είναι καταγέλαστοι αυτοί που ασχολούνται με την ανύπαρκτον αυτήν τέχνη (του αστρολόγου), και όσοι πιστεύουν ανοήτως ότι αυτοί έχουν την δύναμιν να γνωρίζουν την τύχην των.

Τι είναι δε και τα αποτελεσματικά; Ο τάδε, λέγει θα γίνη σγουρός εις τα μαλλιά και λαμπρός εις το βλέμμα, διότι εγεννήθη όταν ο ήλιος ήτο εις τον αστερισμόν του κριού και το ζώον κριός τέτοιαν περίπου όψιν έχει. Θα γίνη και μεγαλόφρων, διότι ο κριός είναι ηγετικόν ζώον. Αλλά και ανοιχτοχέρης, και εύκολα θα κερδίζη· διότι το ζώον αυτό και δίνει το μαλλί του ευχαρίστως και πάλιν ενδύεται από την φύσιν ευκόλως.

Αυτός δε που εγεννήθη εις τον αστερισμόν του ταύρου θα γίνη, λέγει, βασανισμένος άνθρωπος και δουλικός· διότι ο ταύρος μπαίνει κάτω από τον ζυγόν. Και ο γεννη­μένος εις τον αστερισμόν του σκόρπιου θα έχη την τάσιν να δαγκώνη, διότι θα ομοιάζη μ' αυτό το ζώον. Ενώ ο γεννημένος εις τον αστερισμόν του ζυγού θα γίνη δί­καιος, διότι, καθώς γνωρίζομεν, η ζυγαριά φέρνει την ι­σότητα.

Τι πιο γελοίον υπάρχει άπ' αυτά; Ο κριός, από τον οποίον συμπεραίνεις την μέλλουσαν ιστορίαν του ανθρώπου, είναι το ένα δωδέκατον του Ουρανού, εις το οποίον όταν φθάση ο ήλιος, φθάνει εις τα όρια της ανοίξεως.

Και ο ζυγός και ο ταύρος επίσης, το καθένα των είναι δω­δεκατημόριον του λεγομένου ζωδιακού κύκλου. Πως λοι­πόν αφού λέγεις ότι άπ' εκείνα προέρχονται τα αίτια που ρυθμίζουν την ζωή των ανθρώπων, προλέγεις τον χαρα­κτήρα του ήθους των ανθρώπων που γεννώνται από τα ε­πίγεια ζώα; Διότι λέγεις ότι ο γεννημένος εις τον αστερι­σμόν του κριού θα γίνη ανοιχτοχέρης, όχι επειδή τέτοιον ήθος δημιουργεί το μέρος εκείνο του ουρανού που λέγε­ται κριός, άλλ' επειδή τέτοιον χαρακτήρα έχει το πρόβατον.

Διατί λοιπόν από το ένα μέρος μας φοβερίζεις με την αξιοπιστίαν των άστρων και από το άλλο προσπαθείς να μας πείσεις με τα βελάσματα; Διότι αν μεν ο ουρανός επήρεν αυτά τα ιδιώματα και τας συνήθειας από τα ζώα, τότε και αυτός εξαρτάται από ξένας επιδράσεις, αφού έχει τας αιτίας του από τα βοσκήματα. Αν όμως είναι γελοίον να το ειπής αυτό, τότε είναι πολύ γελοίον να προσπαθής να μας πείσης, λαμβάνοντας επιχειρήματα από τα πλέον ά­σχετα πράγματα.

Αλλ' αυταί μεν αι σοφίαι των ομοιάζουν με τα υφά­σματα της αράχνης, εις τα οποία όταν πιασθή κανείς κώνωψ ή μυίγα ή κάτι άλλο ανίσχυρον σαν αυτά, μένουν δε­μένα και αιχμάλωτα όταν όμως τα εγγίση ένα ισχυρότερον ζώον, και τον ίδιον περνά ευκόλως από το άλλο μέ­ρος, και τα ασθενή υφάσματα τα συντρίβει και τα αφανίζει.

Και δεν αρκούνται μόνον εις αυτά, αλλά προχωρούν και εις εκείνα που εξαρτώνται και κατευθύνονται από την προαίρεσίν μας (εννοώ ακριβώς τας πράξεις της αρετής και της κακίας), και λέγουν ότι αυτά έχουν τας αιτίας των εις τα ουράνια σώματα. Το να φέρω αντίρρησιν εις αυ­τούς, υπό άλλας μεν συνθήκας θα ήτο πολύ γελοίον, επει­δή όμως πολλοί είναι προκατειλημμένοι από την απάτην αυτήν, είναι προφανώς αναγκαίον να μην προχωρήσω χωρίς να ειπώ κάτι.

Και πρώτα-πρώτα ας τους ερωτήσωμεν το εξής· αλ­λάζουν ή δεν αλλάζουν αναρίθμητους φοράς κάθε ημέραν οι σχηματισμοί των αστέρων; Διότι καθώς οι λεγόμενοι πλανήται κινούνται συνεχώς και περιφέρονται κυκλικώς άλλοι μεν ταχύτερον, ώστε να φθάνουν και να ξεπερνούν τους άλλους, άλλοι δε βραδύτερον, κατά την ι­δίαν πολλάκις ώραν και να αντικρύζουν ο ένας τον άλ­λον και λέγουν ότι έχει πολύ μεγάλην επίδρασιν εις τον σχηματισμόν της τύχης το να μεσουρανή κατά την στιγ­μήν της γεννήσεως αγαθοποιός ή κακοποιός αστήρ· και ότι πολλάκις (οι Χαλδαίοι) δεν ηδυνήθησαν να προσδιο­ρίσουν με ακρίβειαν τον μοιραίον χρόνον που υπεδείκνυε δια κάποιον ανθρωπον ο αγαθοποιός αστήρ, επειδή τους διέφυγε ένα δευτερόλεπτον, και τον ενέγραψαν εις τον πίνακα της κακοτυχίας.

Αναγκάζομαι να χρησιμοποιήσω τα ίδια των τα λό­για. Άλλ' εις αυτά ακριβώς τα λόγια υπάρχει πολλή α­νοησία και πολύ περισσότερο ασέβεια. Διότι έφ' όσον υ­πάρχουν κακοποιοί αστέρες, υποτίθεται ότι αίτιος της πο­νηρίας των είναι ο δημιουργός των. Διότι αν μεν έχουν το κακόν εκ κατασκευής των, ο δημιουργός αποδεικνύεται δημιουργός του κακού εάν δε γίνωνται κακοί από την προαίρεσίν των, τότε πρώτα πρώτα θα πρέπει να είναι υ­πάρξεις με προαίρεσιν, που έχουν τάσεις ελευθέρας και αυτεξούσιους· το να λέγη όμως κανείς τέτοια ψεύδη δια τα άψυχα πράγματα είναι κάτι παραπάνω από τρέλλα.

Έπειτα πόσον παράλογον είναι να μην μοιράζεται το κακόν και το αγαθόν εις τον καθένα σύμφωνα με την αξίαν του, αλλά να γίνεται κανείς αγαθοποιός, επειδή εγεν­νήθη εις τον τάδε τόπον, και ο ίδιος πάλιν να γίνεται κα­κοποιός, επειδή εγεννήθη όταν εμεσουρανούσεν ο τάδε αστήρ, και αν τύχη να ξεφύγη ελάχιστα από τον τάδε σχηματισμόν των αστέρων, να ξεφεύγη πάραυτα και από την κακίαν; Και τόσα μεν δια το θέμα τούτο.

Εάν δε εις κάθε στιγμήν του χρόνου ο αστήρ σχηματίζει με τους άλλους διαφορετικόν σχήμα κατά τας ανα­ρίθμητους δε αυτάς μεταβολάς γίνονται οι σχηματισμοί των βασιλικών γεννήσεων πολλάκις της ημέρας, διατί δεν γεννώνται βασιλείς κάθε ημέραν; ή διατί γενικώς οι βασιλείς διαδέχονται την βασιλείαν από τους πατέρας των; Και φυσικά δεν είναι δυνατόν να κανονίσουν οι βα­σιλείς εις ποίον σχηματισμόν των αστέρων θα γεννηθή ο υιός των. Ποίος άνθρωπος δύναται να κατευθύνη αυτό το πράγμα; Πως λοιπόν ο Οζίας εγέννησε τον Ιωάθαμ; πως ο Ιωάθαμ τον Άχαζ; πως ο Άχαζ τον Εζεκίαν; (Ματθ. 1, 9) και πως κανείς άπ' αυτούς δεν συνέπεσε να γεννηθή εις ώραν που γεννώνται δούλοι;

Έπειτα αν ακόμη και εις τας πράξεις της κακίας και της αρετής τα αίτια δεν ευρίσκωνται εις την προαίρεσίν μας, άλλ' είναι αναπόφευκτα γεγονότα που οφείλονται εις την μοίραν μας, τότε περιττοί και οι νομοθέται που νο­μοθετούν τι πρέπει να κάνωμε και τι να μην κάνωμεν, πε­ριττοί και οι δικασταί που τιμούν την αρετήν και τιμωρούν την πονηρίαν. Διότι το αδίκημα δεν είναι του κλέπτου, ούτε του φονέως· διότι ασφαλώς ούτε και αν ήθελε ηδύνατο να συγκρατήσει το χέρι του, αφού η μοίρα που τον εξηνάγκαζε να κάνη αυτάς τας πράξεις ήτο αναπόφευ­κτος.

Πιο γελασμένοι δε άπ' όλους είναι όσοι ασχολούνται με τα επαγγέλματα. Θα κερδήση μεν ο γεωργός, χωρίς να σπείρη και χωρίς ν' ακονίση δρέπανον, θα υπερπλουτήση δε ο έμπορος, είτε το θέλει είτε όχι, αφού η ειμαρμένη θα του συγκεντρώνη τα χρήματα. Αι δε μεγάλαι ελπίδες των Χριστιανών θα μας γίνουν άφαντοι, διότι ούτε η δικαιο­σύνη θα βραβεύεται, ούτε η αμαρτία θα τιμωρήται, αφού οι άνθρωποι δεν κάνουν τίποτε κατά την προαίρεσίν των. Διότι όπου επικρατεί η μοίρα και η ειμαρμένη, δεν υπάρ­χει καμμία ανταπόδοσις κατά την αξίαν, πράγμα που εί­ναι αποκλειστικόν γνώρισμα της δικαιοκρισίας.

 (Η με­τάφραση του κειμένου έγινε από τον Στέργιο Σάκκο, στη σειρά Έλληνες Πατέρες της Εκκλησίας, Πατερικές εκδόσεις Γρηγόριος ο Παλαμάς, Θεσσαλονίκη ΕΠΕ).

 ΑΠΟ ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ: Η ΑΣΤΡΟΛΟΓΙΑ ΣΤΟ ΦΩΣ ΤΗΣ ΟΡΘΟΔΟΞΙΑΣ ΑΘΗΝΑ 1995

πηγή