Μια οικογένεια δούλων νικά τις εξουσίες του κόσμου...

 

 

Οἱ Ἅγιοι Ἕσπερος καὶ Ζωὴ οἱ Μάρτυρες καὶ τὰ παιδιά τους Κυριάκος καὶ Θεόδουλος (2 Μαΐου)

Κατὰ τὶς ἡμέρες τοῦ βασιλέως Ἀδριανοῦ (117 – 138 μ.Χ.) ἄρχισε καὶ πάλι ἡ δίωξη τῶν Χριστιανῶν. Ἐκείνη τὴν περίοδο μαρτύρησε καὶ ἡ Ἁγία Ζωὴ μὲ τὸν ἄνδρα της Ἕσπερο καὶ τὰ παιδιά της Κυριάκο καὶ Θεόδουλο, ποὺ κατάγονταν ἀπὸ τὴν Πισιδία.

Οἱ Ἅγιοι εἶχαν ἀγορασθεῖ ὡς δοῦλοι ἀπὸ τὸν Ρωμαῖο συγκλητικὸ Κάτλο ("Ν": ή Κάταλλο, όπως θα δούμε παρακάτω) καὶ τὴν γυναῖκα του Τετραδία ("Ν": ή Πετραδία), ποὺ κατοικοῦσαν στὴν Ἀττάλεια τῆς Παμφυλίας. Βλέποντας οἱ Ἅγιοι τὶς θυσίες τῶν ἀρχόντων στὰ εἴδωλα, παρατηροῦσαν τὴν μάταιη λατρεία τους καὶ πρόσεχαν πολὺ μήπως καὶ ἡ τροφὴ ποὺ τοὺς πρόσφεραν ἦταν ὑπολείμματα ἀπὸ εἰδωλολατρικὲς θυσίες.

Στὸ Συναξάρι τους ἀναφέρεται ὅτι ἡ Ἁγία Ζωὴ πήγαινε τὸ βράδυ στὸν φρουρὸ ποὺ φύλαγε τὸ ἀνάκτορο τῶν ἀρχόντων καὶ τοῦ ἔλεγε νὰ πάει νὰ κοιμηθεῖ, γιατί ἦταν κουρασμένος καὶ τὸν ἀναπλήρωνε στὰ καθήκοντά του. Ἔξω ὅμως ἀπὸ τὶς πύλες τοῦ ἀρχοντικοῦ ἦταν σκυλιὰ τὰ ὁποία κατασπάρασσαν ὅποιον φτωχὸ πήγαινε νὰ ζητήσει βοήθεια καὶ εὐποιία (=φιλανθρωπία). Ἡ Ἁγία Ζωὴ ἔπαιρνε ψωμὶ ποὺ τῆς ἔδιναν γιὰ τὴν καθημερινὴ συντήρηση τῆς οἰκογένειάς της, ἔριχνε λίγο στὰ σκυλιὰ γιὰ νὰ σωπάσουν, καὶ τὸ ὑπόλοιπο τὸ μοίραζε στοὺς φτωχούς, λέγοντάς τους:

«Νὰ γίνετε Χριστιανοί, Χριστοῦ δοῦλοι, διότι μόνο Ἐκεῖνος εἶναι ὁ Σωτῆρας τοῦ κόσμου».

Ἔτσι λοιπὸν ἔπραττε ἡ Ἁγία Ζωὴ διδάσκοντας καὶ τὰ παιδιά της. Ὁ δὲ σύζυγός της Ἕσπερος ἀπεστάλη ἀπὸ τὸν ἄρχοντα Κάτλο στὴν πόλη Τριτόνιο, ὡς ἐπίτροπος αὐτοῦ καὶ ζοῦσε ἐκεῖ. Ὁ Κάτλος ἔμαθε ὅμως ὅτι ἡ οἰκογένεια τοῦ Ἑσπέρου καὶ τῆς Ζωῆς ἦταν Χριστιανοὶ καὶ ταράχθηκε ἡ διάνοιά του ("Ν": του το είπαν οι ίδιοι, όπως θα δούμε). Ἐπειδὴ ἡ σύζυγός του Τετραδία ἦταν ἔγκυος, ἀνέμενε τὴν γέννηση τοῦ βρέφους καὶ ἐπιθυμοῦσε νὰ προσφέρει θυσίες στὴ θεὰ Τύχη, ἀνέβαλε τὸ θέμα καὶ τοὺς ἀπέστειλε στὸ Τριτόνιο, ἐκεῖ ὅπου ἦταν ὁ Ἕσπερος.

Ὅταν γεννήθηκε τὸ παιδὶ τοῦ Κάτλου καὶ θυσίαζαν γι’ αὐτὸ στὴ θεὰ Τύχη, ὁ Κάτλος ἀπέστειλε στὸν Ἕσπερο καὶ τὴν οἰκογένειά του, κρασὶ καὶ κρέατα. Ἡ δὲ Ἁγία Ζωή, μόλις εἶδε τὰ εἰδωλόθυτα, ἀτένισε στὸν οὐρανὸ καὶ εἶπε: «Θεέ, καρδιογνῶστα, ἀληθινέ, αἰώνιε, βοήθησέ μας, διότι δὲν ἔχουμε κανένα πλήν Σοῦ καὶ τοῦ Υἱοῦ Σου». Καὶ ἔριξε στὰ σκυλιὰ τὰ βεβηλωμένα κρέατα καὶ ἔχυσε τὸ κρασί.

Ὅταν ὁ Κάτλος πληροφορήθηκε τὸ γεγονὸς θύμωσε καὶ διέταξε νὰ ὁδηγήσουν ἀμέσως ἐνώπιόν του τὴν Ἁγία Ζωή, τὸν ἄνδρα αὐτῆς καὶ τὰ παιδιά της. Βλέποντας ὁ ἡγεμόνας τὴν ἔνσταση τῶν Ἁγίων καὶ τὴν ἀμετάθετη πίστη τους πρὸς τὸν Χριστό, γέμισε ἡ καρδιά του ἀπὸ ὀργὴ καὶ ἀπὸ τὴν ἐνέργεια τοῦ διαβόλου. Ἔδωσε ἐντολὴ νὰ τοὺς βάλουν σὲ φοῦρνο ἀσφαλισμένο ἀπὸ παντοῦ, ἔτσι ὥστε νὰ μὴν ἀναπνέουν κὰν καὶ τὸ μαρτύριο νὰ εἶναι μεγαλύτερο καὶ φρικτότερο. Μέσα στὴν φωτιὰ οἱ Ἅγιοι δοξολογοῦσαν τὸ Ὄνομα τοῦ Ἁγίου Θεοῦ, ὅπως οἱ Ὅσιοι Παῖδες στὴν κάμινο ἐπὶ Ναβουχοδονόσορος.

Τὴν ἑπόμενη ἡμέρα ἦλθαν στὸν τόπο τοῦ μαρτυρίου ὁ Κάτλος καὶ οἱ στρατιῶτες του, ποὺ ἄκουγαν ψαλμωδίες μέσα ἀπὸ τὸν φοῦρνο. Ἄρχισαν νὰ ἀναρωτιοῦνται ἀπὸ ποὺ ἔβγαινε αὐτὸ ὁ ἦχος τοῦ πλήθους. Νόμισαν ὅτι ἄνθρωποι εἶχαν εἰσέλθει μέσα στὸν φοῦρνο καὶ ἀμέσως τὸν κύκλωσαν, γιὰ νὰ τοὺς συλλάβουν. Μόλις ἄνοιξαν τὸν φοῦρνο δὲν βρῆκαν τίποτα καὶ δὲν εἶδαν κανένα, παρὰ μόνο τὰ τίμια λείψανα τῶν Ἁγίων Μαρτύρων ποὺ κείτονταν κατὰ ἀνατολὰς σὰν νὰ ἐκοιμοῦντο.

Ἔτσι μαρτύρησαν οἱ Ἅγιοι Ζωὴ καὶ Ἕσπερος καὶ τὰ τέκνα αὐτῶν, ἀφοῦ νίκησαν τὸ δόλιο καὶ ἐνάντιο διάβολο καὶ τοὺς παρανόμους εἰδωλολάτρες αὐτοῦ. 

Ναὸ στὴν Μάρτυρα Ζωὴ ἀνήγειρε ὁ αὐτοκράτορας Ἰουστινιανὸς (527 – 565 μ.Χ.), κοντὰ στὸ ναὸ τῆς Ἁγίας Ἄννας στὸ Δεύτερον τῆς Κωνσταντινουπόλεως. Ὁ βασιλέας Βασίλειος Α’ (867 – 886 μ.Χ.) τὸν ἀνοικοδόμησε ἐκ βάθρων, διότι εἶχε πέσει.

 

Χάρτης της Πισιδίας του 15ου αιώνα (από εδώ)

Από την ιστοσελίδα της Ιεράς Μητρόπολης Πισιδίας έχουμε ορισμένα συμπληρωματικά στοιχεία για τη ζωή και το μαρτύριο των αγίων:

Ὁ Ἕσπερος καί ἡ Ζωή μέ τά δύο παιδιά τους Κυριακό καί Θεόδουλο ζοῦσαν στήν Ἀττάλεια κατά τούς χρόνους τοῦ αὐτοκράτορα Ἀδριανοῦ (124) καί ἦσαν δοῦλοι ἑνός πλούσιου εἰδωλολάτρη, πού ὀνομαζόταν Κάταλλος. Ὁ Ἕσπερος καί ἡ οἰκογένειά του εἶχαν γίνει χριστιανοί καί μέ τό πέρασμα τοῦ χρόνου δέν μποροῦσαν νά ὑποφέρουν νά ζοῦν σ᾿ἕνα εἰδωλολατρικό περιβάλλον καί νά ὑπηρετοῦν ἀνθρώπους πού λάτρευαν τά εἴδωλα καί συχνά προσέφεραν θυσίες σ᾿αὐτά. Αἰσθάνονταν ὅτι κατά τά σώματά τους ἦσαν δοῦλοι, ἀλλά οἱ ψυχές τους εἶχαν ἀποκτήσει τήν ἐλευθερία, πού ὁ Χριστός τούς ἐχάρισε.

Πρῶτα ξεσηκώθηκαν τά παιδιά καί ζήτησαν ἀπό τούς γονεῖς τους νά δραπετεύσουν. Ἡ μητέρα τους, στήν ἀρχή, τά συμβούλεψε νά κάνουν ὑπομονή, γιατί οἱ νόμοι τοῦ Ρωμαϊκοῦ κράτους ἦταν πολύ αὐστηροί καί ἐπέβαλλαν σκληρές ποινές στούς δούλους πού δραπέτευαν. Ὅμως καί ἡ ἴδια αἰσθανόταν, καθώς καί ὁ σύζυγός της, ὅτι σ᾿ἐκεῖνο τό εἰδωλολατρικό σπίτι ἡ ζωή, γιά μιά χριστιανική οἰκογένεια, εἶχε γίνει ἀνυπόφορη. Ἔτσι, ὅλοι μαζί κατέστρωσαν τό σχέδιό τους. 

Μετά ἀπό ἔνθερμη προσευχή, παρουσιάστηκαν στό ἀφεντικό τους τόν Κάταλλο καί μέ παρρησία τοῦ δήλωσαν ὅτι αὐτός μόνον στά σώματά τους ἔχει ἐξουσίαν καί δικαιοῦται νά τούς διατάσσει νά ἐκτελοῦν τίς ἐργασίες πού τούς ἀναθέτει. Ὅμως στίς ψυχές τους δέν ἔχει καμμία ἐξουσία καί δέν ἔχει δικαίωμα νά τούς ἐπιβάλλει νά ἀκολουθοῦν τίς εἰδωλολατρικές του συνήθειες. Τῶν ψυχῶν τους κυριάρχης εἶναι ὁ Κύριος Ἰησοῦς Χριστός, ὁ ἀληθινός Θεός καί αὐτόν μόνον πιστεύουν. Ὁ Κάταλλος ἀκούγοντας αὐτά τά λόγια ἐξεπλάγη ἀπό τήν τόλμη τους καί προσωρινά, ὥσπου νά ἀποφασίσει τί νά τούς κάνει, ἔστειλε τά παιδιά μέ τή μητέρα τους στό Τριτόνιο, σ᾿ἕνα τόπο πού εἶχε ὁρισθεῖ νά δουλεύει ὁ πατέρας τους.

Ὅταν ἀργότερα ὁ Κάταλλος γιόρταζε τά γενέθλια τοῦ γιοῦ του, ἀποφάσισε νά στείλει στούς χριστιανούς δούλους του κρέατα καί κρασί, πού εἶχαν προσφέρει ὡς θυσία στά εἴδωλα. Ὁ σκοπός του ἦταν νά τούς δοκιμάσει ἄν θά ἔτρωγαν ἀπό τά εἰδωλόθυτα. Ὁ Κυριακός καί ὁ Θεόδουλος συσκέφθηκαν μέ τήν μητέρα τους, κατάλαβαν τό πονηρό σχέδιο τοῦ ἀφεντικοῦ τους καί ἔρριξαν τά κρέατα στά σκυλιά.

Ὅταν ὁ Κάταλλος ἔμαθε γιά τήν προσβολή πού τοῦ ἔκαναν, διέταξε νά βασανισθοῦν σκληρά. Πρῶτα κρέμασαν τά παιδιά καί μέ σιδερένια νύχια ξέσχιζαν τά σώματά τους. Οἱ γονεῖς τους παρ᾿ὅλον τόν βαθύ πόνο πού ἔνιωθαν γιά τά βασανιστήρια τῶν παιδιῶν τους, τά ἐνίσχυαν νά μήν ὀλιγοψυχήσουν καί νά μείνουν πιστά στόν Χριστό μέχρι τέλους. Μετά ὁ Κάταλλος διέταξε νά ξεκρεμάσουν τά παιδιά καί μαζί μέ τούς γονεῖς τους νά τούς δείρουν σκληρά καί ὅλους μαζί νά τούς ρίξουν ζωντανούς νά καοῦν σέ δυνατό καμίνι. Μέ αὐτό τόν τρόπο οἱ Ἅγιοι αὐτοί Μάρτυρες παρέδωκαν τίς ψυχές τους στόν Κύριο καί ἔλαβαν τά στεφάνια τοῦ Μαρτυρίου.

Τό πρωΐ τῆς ἄλλης ἡμέρας, πού εἶχε σβήσει ἡ φωτιά, ἀκούονταν ψαλμωδίες μέσα ἀπό τό καμίνι. Ὅταν ἄνοιξαν ὅμως δέν βρῆκαν παρά τά σώματα τῶν Μαρτύρων ἐστραμμένα πρός ἀνατολάς, σάν νά κοιμώνταν, χωρίς καθόλου νά τούς ἀγγίξει ἡ φωτιά.
Ἡ Ἐκκλησία μας γιορτάζει τή μνήμη τους τήν 2^α Μαΐου. 

ΑΓΙΩΝ ΜΑΡΤΥΡΩΝ ΕΣΠΕΡΟΥ, ΖΩΗΣ

ΚΥΡΙΑΚΟΥ ΚΑΙ ΘΕΟΔΟΥΛΟΥ

ΑΠΟΛΥΤΙΚΙΟΝ

Ἦχος δ΄ Ταχύ προκατάλαβε.

Τετράριθμον σύνταγμα τῶν Ἀθλητῶν τοῦ Χριστοῦ, Ἕσπερον μέλψωμεν σύν τῇ συμβίᾳ αὐτοῦ, Ζωήν τήν θεόφρονα· οὗτοι γάρ σύν τέκνοις Κυριακῷ καί Θεοδούλῳ, ἔλυσαν δι᾽ἀγώνων τῶν εἰδώλων τήν πλάνην. Αὐτῶν Χριστέ ἱκεσίαις, πάντας ἐλέησον.

ΚΟΝΤΑΚΙΟΝ

Ἦχος α΄ Χορός Ἀγγελικός.

Μαρτύρων τοῦ Χριστοῦ, τήν τετράριθμον δόξαν, ὑμνήσωμεν πιστοί, εὐφημίαις ἀσμάτων, Ἕσπερον, Ζωήν, Κυριακόν καί Θεόδουλον· οὗτοι ἤθλησαν μέχρι πυρᾶς καί θανάτου· οὗτοι στέφανον, τῆς ἀφθαρσίας λαβόντες, αἰτοῦσι σωθῆναι ἡμᾶς.

ΜΕΓΑΛΥΝΑΡΙΟΝ

Φάλαγξ τῶν Μαρτύρων τετραμελής, τετράφωτος λυχνία οὐρανίου θείου φωτός, Ἕσπερε Ζωή τε μετά τοῦ Κυριακοῦ καί Θεοδούλου ἅμα, κόσμῳ ἐδείχθητε.

πηγή