Ο ΛΟΡΕΝΤΖΟ ΝΤΙΛΕΤΤΟ ΈΝΑΣ ΠΑΠΙΚΌΣ ΜΟΝΑΧΟΣ ΣΤΟ ΑΓΙΟΝ ΌΡΟΣ.

ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 1982 ΣΤΗΝ ΣΙΜΩΝΟΠΕΤΡΑ ΜΕ ΤΟΝ ΠΑΤΕΡΑ ΑΙΜΙΛΑΝΟ ΚΑΙ ΤΟΝ ΠΑΤΕΡΑ ΕΛΙΣΑΙΟ.

Διαμονή στη Σιμωνόπετρα

ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 1982

λησμόνησα να σημειώσω ότι ανήμερα τά Χριστούγεννα ήρθε ό π. Χαράλαμπος και μου είπε: «Είναι ένας νεαρός Ιταλός πού σε ψάχνει». Τελείωσα με το διακόνημά μου και βγήκα στο αρχονταρίκι.

Ήταν ένας νέος γύρω στα είκοσι πέντε, πού επισκέπτεται για τρίτη φορά το Όρος. Ενδιαφέρεται κυρίως για τις σκήτες και, επειδή σπουδάζει κοινωνιολογία, θέλει να κάνει μια σχετική έρευνα.

«Έμαθα ότι σ’ αυτό το μοναστήρι έδώ και τρία χρόνια ζει ένας Ιταλός μοναχός πού ξαναβαπτίστηκε...» μου είπε. Μου ζήτησε μερικές πληροφορίες σχετικά με τη μοναχική ζωή, αλλά σε θέματα πολύ επιφανειακά, όπως, λόγου χάρη, τί είναι και πώς λειτουργεί ή βυζαντινή ώρα. Μου φάνηκε ακατάρτιστος όχι μόνο από πνευματική άποψη, μα και από επιστημονική. Από γλώσσες, ξέρει μονάχα λίγα γερμανικά! Του έδωσα μερικές συμβουλές και κυρίως τον διαβεβαίωσα πώς θα προσευχόμαστε γι’ αυτόν. Ζήτησε τη διεύθυνσή μας.

Τρίτη 15-Τετάρτη 16:

Ήταν δύο μέρες σκληρής δουλειάς. Ένα μεγάλο μέρος της αδελφότητας συμμετείχε στις εργασίες για την καθαριότητα της εκκλησίας και το γυάλισμα των μπρούντζινων και ασημένιων σκευών της, των πολυελαίων, των καντηλιών κ.λπ. Βοήθησα κι εγώ στο τρίψιμο με το μπράσο.

Πέμπτη 17:

Με πλησίασε ό π. Ελισαίος λέγοντας μου: «Είναι ένας Αμερικανός και θέλει να σε δει». Ρώτησα τον π. Ελισαίο αν του φαινόταν σωστό να μίλησα με τον καθολικό επισκέπτη. Απάντησε καταφατικά.

Λέγεται Ρίκ-Ματέο. Είναι πενηντάρης, παντρεμένος, αμερικανικής καταγωγής. Διδάσκει σ’ ένα ιταλικό σχολείο της Ελβετίας. Έρχεται για τέταρτη φορά στο Όρος — ή πρώτη ήταν πριν από εννέα χρόνια.

«Για πρώτη φορά κατάφερα να δω τον ηγούμενο» μου είπε. «Τις άλλες έλειπε».

Του έδωσαν αντίδωρο, αν και γνώριζαν ότι είναι καθολικός.

«Κι εσύ θέλεις να γίνεις ορθόδοξος;» με ρώτησε.

Ή απάντηση μου φάνηκε να τον ικανοποιεί και πρόσθεσε:

«Κι εγώ είμαι ικανοποιημένος, δεν βλέπω το λόγο ν’ αλλάξω. .. ’Εδώ στο Άγιο Όρος είναι πολύ αυστηροί. Στη Ρουμανία ένας ιερέας, φίλος μου, προσκλήθηκε να συλλειτουργήσει σε μια ορθόδοξη Λειτουργία. Στη Ρωσία, πάλι, κοινωνούν και τούς καθολικούς...»

Η συνάντηση με τον Ρίκ-Ματέο με μετέφερε για λίγο στο οικείο πνευματικό τοπίο της δικής μας παράδοσης. Μου ζήτησε να μνημονεύω στις προσευχές μου την οικογένεια του και τον αδελφό του. Καταλαβαίνω ολοένα και περισσότερο πώς ή παραμονή κάποιου σαν κι έμενα σ’ ένα αγιορείτικο μοναστήρι θα ήταν ανέφικτη δίχως τη χάρη του ουράνιου Πατέρα. Γι αυτό, ακόμα κι αν ή αγάπη των μοναχών για μάς μεγαλώνει συνεχώς, παραμένει βαρύς και αβάσταχτος για την ύπαρξή μου ό αποκλεισμός από τη Θεία Ευχαριστία. Κι αυτό το νιώθεις αμέσως μόλις συναντάς έναν αδελφό, πού ίσως να σε άγαπάει λιγότερο. αλλά σε αναγνωρίζει ως μέλος του Σώματος του Ιησού.

Για δύο μέρες, σήμερα και το Σάββατο, έπλυνα μόνος μου τά πιάτα, μιας και ό π. ’Ιωασάφ βρίσκεται ακόμη στις Καρυές. Ήταν κι αυτό μια ευλογία, γιατί είχα κοντά μου τον π. Αθανάσιο, ό όποιος καθάριζε τά θυμιατά και άλλα αντικείμενα. Μου μίλησε λίγο για την ιστορία τού ηγουμένου και για το ξεκίνημα της κοινής μοναχικής τους ζωής.

Ή μητέρα του ηγουμένου δεν μπορούσε να τεκνοποιήσει. Αφού ζήτησε την επέμβαση του αγίου Ιωάννου του Χρυσοστόμου, έμεινε έγκυος. Έφερε στον κόσμο τον Αιμιλιανό την ημέρα ακριβώς της μνήμης του αγίου.

Στα παιδικά του χρόνια τον βοήθησε πολύ ή γιαγιά του, πού αργότερα έγινε μοναχή. Αυτή τον εισήγαγε στη χριστιανική ζωή και τον μύησε στη μοναστική παράδοση. Έμεναν στον Πειραιά.

Ό Αιμιλιανός, μετά το πανεπιστήμιο, γνώρισε στην Αθήνα τον επίσκοπο Τρίκκης (στην επισκοπή αυτή υπάγονται και τά Μετέωρα). ό οποίος τον πήρε μαζί του και τον χειροτόνησε πρεσβύτερο. Αργότερα, το 1958. τον τοποθέτησε στην εγκαταλελειμμένη τότε Μονή της Μεταμορφώσεως, την πιο σημαντική των Μετεώρων. Εκεί ό Αιμιλιανός έμεινε μόνος μέχρι το 1961. Στη διάρκεια αυτών των χρόνων, διακονούσε ως εξομολόγος στην πόλη των Τρικάλων, όπου ανέπτυξε πνευματικές επαφές με πολλούς νέους, οι όποιοι αργότερα συγκρότησαν τη συνοδεία του.

Ό πρώτος πού τον ακολούθησε, το 1961, ήταν ό π. Σιλουανός, ό όποιος τώρα ζει έγκλειστος στο κελί του στη Σιμωνόπετρα. Παρακολουθεί τις Ακολουθίες από μια κάμαρη πλάι στο καθολικό, και για να μεταλάβει μπαίνει στο ναό από μια εσωτερική πόρτα πού συνδέει το ιερό με την αυλή. «Σπανιότατα βρίσκεται ανάμεσα μας» σχολίασε ό π. Αθανάσιος.

Στη συνέχεια άκολούθησαν κι άλλοι τον π. Αιμιλιανό.

«Μείναμε στα Μετέωρα μέχρι το 1973» συνέχισε τη διήγηση του ό π. Αθανάσιος. «Ή ζωή μας εκεί ήταν οικογενειακή. Τώρα έδώ είναι τελείως διαφορετικά. Το μοναστήρι είναι μεγάλο κι ό γέροντας συνεχώς απασχολημένος. Τότε πάντα έτρωγε μαζί μας. Καθόμασταν στο τραπέζι πολλή ώρα. Ενόσω εμείς τρώγαμε, εκείνος μάς μιλούσε και μάς διάβαζε βιβλία- αργότερα έτρωγε κι αυτός. Κάναμε περισσότερες αγρυπνίες- εκτός από τις καθιερωμένες, αγρυπνούσαμε πάντα κάθε Τετάρτη. Την ημέρα αυτή, επειδή το μοναστήρι ήταν κλειστό για τούς επισκέπτες, πηγαίναμε στα ερημητήρια και προσευχόμασταν.

«Είναι καλά πού ήρθαμε στο Άγιο Όρος, γιατί έδώ υπάρχει μια μακραίωνη παράδοση, αλλά ή ζωή δεν ευνοεί τις αγρυπνίες. Ή νοοτροπία έδώ στο Άγιο "Όρος είναι ή έξης: ένας μοναχός, εφόσον συμμετέχει στις Ακολουθίες και κάνει το διακόνημά του, είναι εντάξει. Δεν υπάρχει χρόνος για αγρυπνίες- υπάρχουν πολλές δουλειές πού πρέπει να γίνουν».

Ό Αθανάσιος κατάγεται από τά Τρίκαλα, είναι ιερομόναχος από τά τριάντα δύο του χρόνια και έχει τη φήμη του καλύτερου ψάλτη. Κύριο διακόνημά του είναι ή φροντίδα του ναού, αλλά ό ηγούμενος του εμπιστεύεται και άλλα καθήκοντα, όπως το να μιλάει στους επισκέπτες. Είναι γεμάτος ζήλο και Αγάπη για όλους. Ή μαρτυρία του με οικοδομεί πνευματικά περισσότερο απ’ οτιδήποτε άλλο. Αύτοπροσφέρεται χωρίς φειδώ. Αγαπά τούς αγίους μ’ έναν πρωτοφανή τρόπο. Με βοηθάει να προσεγγίσω την αληθινή ορθόδοξη ψυχή.

Του έθεσα κάποιες ερωτήσεις γύρω από την Αγία Γραφή και τον τρόπο με τον οποίο ό γέροντας καθοδηγεί τούς αδελφούς στη μελέτη της.

«Μάς συμβούλευε να διαβάζουμε καθημερινά πέντε κεφάλαια της Παλαιάς Διαθήκης δύο της Καινής και δύο καθίσματα από το Ψαλτήρι. Μερικές φορές όριζε σε κάποιον να διαβάζει καθημερινά και ολόκληρο το Ψαλτήρι, όπως κάνουν τώρα στο γυναικείο μοναστήρι μας, ή πάλι, αν λόγου χάρη ήταν ή γιορτή του προφήτη Δανιήλ, να διαβάσει όλο το βιβλίο του Δανιήλ, ή, σε άλλη ευκαιρία, ολόκληρο το βιβλίο της Γενέσεως ή ένα Ευαγγέλιο».

«Δεν κάνετε θεωρία πάνω σ’ ένα απόσπασμα;» ρώτησα.

«Όχι. ’Αν θέλουμε να κατανοήσουμε ένα απόσπασμα, έχουμε τούς Πατέρες. Πηγαίνουμε να δούμε τί λέει, φέρ’ είπειν, ό Βασίλειος. Θεωρία σημαίνει για μάς μελέτη των Πατέρων ή άλλων πνευματικών και θεολογικών βιβλίων».

Σάββατο 19: Γιορτή του αγίου Ιγνατίου Αντιόχειας, πού κανονικά γιορτάζει αύριο, αλλά μεταφέρθηκε, γιατί ή Ακολουθία της Κυριακής έχει άλλους τρεις κανόνες. Το Συναξάρι λέει πώς ό άγιος Ιγνάτιος ήταν εκείνο το παιδί πού πήρε ό Ιησούς στην αγκαλιά του, όταν οι μαθητές αντιδικούσαν για το ποιός είναι πρώτος. Αυτό το παιδί έγινε αργότερα μαθητής του ευαγγελιστή Ιωάννη. Τά τροπάρια της ημέρας απηχούν αυτή την παράδοση και το Ευαγγέλιο της Θείας Λειτουργίας είναι ακριβώς το σχετικό απόσπασμα από το κατά Μάρκον (9, 33- 37).

Μου άρεσε πολύ.

Στην πρώτη τράπεζα διαβάστηκε ή Προς Ρωμαίους επιστολή του αγίου Ιγνατίου. Είχα την αίσθηση πώς βρισκόμουν ξαφνικά στην εποχή των μαρτύρων και ανάσαινα τον αέρα της ενότητας ανάμεσα στην Ανατολική και τη Δυτική Εκκλησία.

στο πρωτότυπο: μελέτη, βαθιά σκέψη, στοχασμός, παρατήρηση, θεωρία (Σ.τ.Μ.).

Χτές χιόνισε. Το ’στρωσε γύρω στους δέκα με δεκαπέντε πόντους. Το κρύο, ωστόσο, είναι πιο γλυκό από το δικό μας και πιο στεγνό.

Κυριακή 20: Αυτή ή Κυριακή, επειδή είναι ή τελευταία πριν από τά Χριστούγεννα, είναι αφιερωμένη στη μνήμη όλων των Προπατόρων, σύμφωνα με τη γενεαλογία πού αναφέρουν στα Ευαγγέλιά τους ό Ματθαίος και ό Λουκάς, και στη μνήμη των απ ’ αίώνος τω Θεω εύαρεστησάντων. Από σήμερα, όλες οι μέρες θα έχουν πολλά τροπάρια των Χριστουγέννων. Είναι κείμενα καταπληκτικά στην απλότητά τους.

Στις 13:45, λίγο πριν σημάνει Εσπερινός, ήρθε στο κελί μου ό π. Ελισαίος, ιερομόναχος έδώ και τριάντα πέντε χρόνια περίπου και ένας από τούς δέκα επιτρόπους πού σήμερα συγκροτούν το συμβούλιο των προεστών. Βρήκα την ευκαιρία να τού μιλήσω για την πληρότητα της χάριτος και της ζωής, πού δόθηκε στο μοναστήρι μας διά τού γέροντά μας. Τού μίλησα ακόμα και για την πνευματικότητα της Εκκλησίας μας, πέρα από τούς ανέμους πού την κλυδωνίζουν. Ιδιαίτερη αναφορά έκανα και στη σχέση μου με τον αβά.

’Άκουγε με προσοχή και κατανόηση.

«Πόσον καιρό έχεις ευλογία από τον γέροντά σου να μείνεις έδώ;»' με ρώτησε.

Τού αποκρίθηκα πώς ό γέροντάς μου με εμπιστεύτηκε στα χέρια τού π. Αιμιλιανού και πώς δεν επιθυμώ να κάνω τίποτε άλλο πέρα απ’ αυτό πού θα μού πει εκείνος.

Ό π. Ελισαίος, γνωρίζοντας πώς ξέρω ελάχιστα το Όρος, μού είπε:

«Όχι, πρέπει να ζητήσεις από τον γέροντα Αιμιλιανό να σου επιτρέψει να επισκεφτείς σκήτες, άλλα μοναστήρια- κυρίως τη Μεγίστη Λαύρα και το κελί όπου ασκήτεψε ό άγιος Γρηγόριος ό Παλαμάς κ.ά. Το Άγιο Όρος έχει μια ζωή και μια ιστορία πού πρέπει τουλάχιστον να γνωρίσεις. Αξίζει να δεις και να νιώσεις όλες τις αποχρώσεις αυτού του πνευματικού ψηφιδωτού, ακόμα κι εκείνες πού στέκονται στον αντίποδα της Σιμωνόπετρας. Κι όταν επιστρέψεις, θ’ αγαπήσεις ακόμα περισσότερο αυτό το μοναστήρι, μη φοβάσαι. Ζήτησέ το από τον γέροντα, σου το συνιστώ...»

Περίπου τά ίδια μου είχε πει και ό π. Αθανάσιος.

"Ύστερα έστρεψε τη συζήτηση στις σχέσεις των Εκκλησιών:

«Ή ένωση των Εκκλησιών μπορεί να έπιτευχθεί μόνο πάνω στη βάση της δικής μας αρχαίας παραδόσεως. Κι εσείς έχετε μια μεγάλη παράδοση, την οποία εμείς δυστυχώς αγνοούμε, συνεπαρμένοι από τον πλούτο της δικής μας. Μόνο ΰπ’ αυτή την προϋπόθεση και μέσ’ από τη μίμηση της ασκητικής ζωής των Πατέρων —όπως κάνετε κι εσείς στο μοναστήρι σας— μπορεί κανείς να πορευθει εν άληθεία. Μέθοδοι όπως, λόγου χάρη, τά συνέδρια είναι ανώφελα. Ό ορθόδοξος λαός, οι πιστοί, βιώνουν πολύ έντονα το πρόβλημα της ορθής πίστης σε σχέση με τη σωτηρία, ενώ στη Δύση, απ’ όσο τουλάχιστον διαπίστωσα, δεν υπάρχει αυτή ή ευαισθησία. Έδώ στο Άγιο ’Όρος μπορείς να βρεις μοναχούς πού φτάνουν να στηλιτεύουν και να καθυβρίζουν τον Πατριάρχη για ζητήματα πίστεως. Τόσο πολύ τούς πονάει το πρόβλημα της σωτηρίας. Ό λαός μας έχει μεγάλη ευαισθησία σ’ αυτό το θέμα.

»Για παράδειγμα, την εποχή της άλωσης της Κωνσταντινούπολης, ό λαός αντέδρασε με πολλή πίστη, θεωρώντας ότι ή συμφορά οφειλόταν στις αμαρτίες τους και ότι ή πατρίδα τους δεν ήταν επίγεια. ’ Ημείς δεν νιώθουμε την ανάγκη να απευθυνόμαστε στον κόσμο με μηνύματα ειρήνης ή άλλες ομιλίες» τόνισε κάνοντας σαφή υπαινιγμό κυρίως στις ομιλίες του Πάπα, «γιατί ξέρουμε ότι στον κόσμο δεν πρόκειται ποτέ να επικρατήσει ειρήνη, ότι ό κόσμος δεν μπορεί να αποδεχθεί αυτά τά πράγματα».

Και έκλεισε τη συζήτησή μας λέγοντας:

«Κοίταξε, δεν χρειάζεται να στενοχωριέσαι για την κατάσταση των Εκκλησιών. Εμείς δεν μπορούμε να κάνουμε τίποτα. Ό Χριστός παραμένει "Ένας, σ’ Αυτόν μονάχα υπάρχει πληρότητα».

Σήμερα ήρθε και κάθισε πλάι μου στο στασίδι ένας ηλικιωμένος μοναχός από ένα άλλο μοναστήρι, με μακριά γενειάδα. Με μέτρησε λίγο με το βλέμμα και μου είπε χαμηλόφωνα: «Ράσο δεν έχεις;»

Δίστασα ν’ απαντήσω κι αυτός επανέλαβε την ερώτηση. Εκείνη τη στιγμή πέρασε ό π. Αθανάσιος, πού, έχοντας ακούσει την απορία του γέροντα, απάντησε με ευθυμία: «Είναι δόκιμος, είναι δόκιμος!»

Ό π. Μύρων μου έφερε ένα κιλό θυμίαμα και σάς το έχω ήδη ταχυδρομήσει. Είναι καμωμένο από ανάμεικτα αρώματα. Υπήρχε και θυμίαμα μ’ ένα άρωμα (τριαντάφυλλο, κίτρο, λεμόνι, κ.λπ.), μα εκείνος μου σύστησε το ανάμεικτο, αυτό πού χρησιμοποιούν και οι ίδιοι. Είναι το καταλληλότερο για την εκκλησία. Το πλήρωσα τριάντα πέντε χιλιάδες λιρέτες το κιλό, ενώ στα μαγαζιά της Δάφνης και των Καρυών κοστίζει σαράντα χιλιάδες λιρέτες. Τον ρώτησα, μάλιστα, αν κοντά στο μοναστήρι υπάρχει κάποιος ασκητής πού να φτιάχνει θυμίαμα, για να μου μάθει την τέχνη του. «Όχι. Το πιο κοντινό εργαστήρι είναι στη Σκήτη της 'Αγίας Άννης».

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ. ΛΟΡΕΝΤΖΟ ΝΤΙΛΕΤΤΟ.

ΟΔΟΙΠΟΡΙΑ ΣΤΟ ΑΓΙΟΝ ΌΡΟΣ