Ο ελληνικός θησαυρός που αγνοούμε

 

 

Το μνημειώδες κείμενο του Περ. Γιαννόπουλου στο (ανατυπωμένο) ξεχωριστό ημερολόγιο της εφημερίδας «Εστία» 

 
«Τι κρίμα, να είμεθα τόσον πολύ αποχωρισμένοι, διωγμένοι από τους κόσμους τους ιδικούς μας και να παλαίωμεν σαν παλαβοί, ζητούντες κόσμους άλλους, σαν τρελλοί που δεν έχουν την αίσθησιν του εαυτού των και του γύρω των κόσμου και φωνάζουν ότι είναι άλλοι, σαν τρελλοί που έχουν εις τα χέρια των ένα αντικείμενον και χαλούν τον κόσμον διά να τους το φέρουν, διότι δεν αναγνωρίζουν το πράγμα που έχουν στα χέρια των! Δεν πταίουν, όμως, οι τωρινοί άνθρωποι... Συνειργάσθησαν τόσα θεοπάλαβα και κακοποιά στοιχεία, ιδικά μας και ξένα, διά να μας αποκόψουν από τον Βυζαντινόν ελληνα, τόσα άλλα από τον αρχαίον, ώστε είναι φυσικόν να μην ξεύρωμεν τι μας γίνεται...»

Περικλής Γιαννόπουλος, «Η ελληνική ωραιότης», Εστία, 26 Μαρτίου 1903, όπως ανατυπώθηκε στο ημερολόγιο της εφημερίδας «Εστία» για το 2016, σελ. 106.
Σε αυτό το ξεχωριστό ημερολόγιο η «Εστία» ανατρέχει σε μαγικά στιγμιότυπα από τον πνευματικό πρωταθλητισμό που έκανε η Εθνική Ελλάδος στην ποίηση, στη λογοτεχνία και τη φιλοσοφία, που κοσμούσε το δυναμικό της εφημερίδας. Η έκδοση αυτή είναι μία επιπλέον απόδειξη της ζωτικής σημασίας που έχει για κάθε λαό η πνευματική πρωτοπορία του.

Οι Βαλκανικοί Πόλεμοι, η απελευθέρωση εδαφών που ασφυκτιούσαν μέσα στα μουχλιασμένα οθωμανικά σάβανα, ο νέος άνεμος της αναγεννημένης ελληνικότητας, που σκόρπισε αρκετόν από τον ζόφο της ξενοκρατίας, και η εθνική αισιοδοξία που χάραξαν στους παγκόσμιους χάρτες τα ξίφη των πολεμιστών μας δεν ήταν φαινόμενα... ορφανά. Είχαν και γονείς και αναδόχους. Στη δεύτερη κατηγορία ανήκει ο Περικλής Γιαννόπουλος, ο ορμητικός και όμορφος Ελληνας που φώναξε, γοήτευσε, μάγεψε, σαγήνευσε και τσίγκλησε με την καλοακονισμένη πένα του τα ώτα μιας κοινωνίας που του φαινόταν αποκοιμισμένη.

Δεν μπορεί κάποιος να καταλήξει σε συμπεράσματα για τον επαναπροσδιορισμό της αποστολής του έθνους μας στην αυγή του 20ού αιώνα, αν δεν βιώσει τη μυητική εμπειρία που συνοδεύει την ανάγνωση και την εξοικείωση με το έργο στοχαστών, ποιητών, διανοουμένων, καλλιτεχνών και φιλοσόφων όπως ο Γιαννόπουλος, ο Δραγούμης, η Εύα Πάλμερ, ο Συκουτρής, ο Σικελιανός, η Πηνελόπη Δέλτα, ο Παλαμάς, ο Μαβίλης, ο Θεοτοκάς, ο Καβάφης, ο Καρυωτάκης, ο Καρκαβίτσας, ο Πεντζίκης, ο Κόντογλου και αρκετοί άλλοι άξιοι μνείας και κάθε τιμής.
Ερως σωτήρ
Ο Περικλής Γιαννόπουλος ήταν ο ευαγγελιστής μιας Ελλάδας που πιστεύει ακράδαντα στον εαυτό της και δεν ζητά να καλύψει τη γύμνια της παρακμιακής νομενκλατούρας της με τα ράκη της Δύσης. Το έθνος που λάτρεψε ο Γιαννόπουλος τρεφόταν με το νέκταρ και την αμβροσία του τρόπου, που ορίστηκε από την Ιστορία μας και τις απανωτές κατακτήσεις των ολύμπιων βουνοκορφών της πνευματικής και πολεμικής αρετής μας.

Αντιμετώπιζε τη ροή του πολιτισμικού ενιαυτού ως ενιαία, αδιάκοπη. Για εκείνον η αρχή της ελληνικής περιπέτειας εντοπιζόταν στην απώτατη αρχαιότητα με ενδιάμεσο σταθμό τη Βυζαντινή Αυτοκρατορία και έφτανε έως τους σύγχρονους καιρούς της ανασφάλειας και της σύγχυσης. Σε κανέναν ανθέλληνα δεν έκανε τη χάρη να τεμαχίσει τη συλλογική πορεία μας και να αποποιηθεί μερικές δεκάδες από τους αιώνες μας. Και η αρχαία Ελλάδα και το Βυζάντιο, εστίες της ψυχής και της συνείδησής μας.

Ακόμα κι όταν εφορμούσε έξαλλος, οξύς και αδυσώπητος εναντίον των ανθρώπων με τις γελοίες πεποιθήσεις της «δυτικής ανωτερότητας», ήταν γεμάτος με παράφορο έρωτα: για το έθνος, τον χώρο του, τον λαϊκό πολιτισμό, τη φύση, την ελληνική γραμμή, την ομορφιά, την εκστατική ένωση με το θείο που επιτυγχάνεται διά της πατριδολατρείας. Καθετί που ήταν ένα με την Ελλάδα καθαγιαζόταν στη συνείδηση του ωραίου και αληθινά μοιραίου επαναστατημένου λογοτέχνη.

Ο Περικλής Γιαννόπουλος σ' αυτό το μνημειώδες κείμενο, όμως, δεν περιορίζεται στον εντοπισμό και στη διάγνωση της συλλογικής νόσου, αλλά προσφέρει και τη μόνη αποτελεσματική θεραπεία: τον έρωτα που απελευθερώνει και προσφέρει θάρρος, δύναμη, χαρά και φως.
«...Θεωρώ εκτός οιασδήποτε συζητήσεως ότι, εάν μία νέα γενεά, με έρωτα του τόπου της και εαυτής και κάθε Ελληνικής καλλονής, εστρέφετο προς τα ελληνικά πράγματα, θα ήρκει καιρός ελάχιστος, ίνα δι' αποδεικτικωτάτων μέσων κατακρημνισθούν όλαι αι πλάναι ιδικών μας και ξένων και σαρωθούν εντελώς. Τότε ο Ελλην θα ανέπνεε... θα ανέκτα το θάρρος, την δύναμιν, την χαράν, την ρώμην, θα ανέκτα το φως του, διά να βλέπη αληθώς τον κόσμον του».
Ποια άλλη δύναμη εκτός από τον έρωτα σπάει οριστικά και αμετάκλητα τα όποια δεσμά; Καμία.
Παναγιώτης Λιάκος