Η κουλτούρα της υπογεννητικότητας

 
Madeleine Bunting

Μιὰ ἔγκυος ἑπτὰ μηνῶν − φαινόταν ἀπὸ τὸ μέγεθος τῆς κοιλιᾶς της − βρισκόταν σ’ ἕνα δεῖπνο μὲ φίλους. Ἕνας ἀπ’ αὐτοὺς τῆς εἶπε ὅτι ἦταν πολὺ τυχερὴ ποὺ περίμενε παιδί. Κι ἐκείνη τὸν εὐχαρίστησε, λέγοντάς του πὼς ἦταν ὁ πρῶτος ἄνθρωπος ποὺ τῆς εἶχε πεῖ κάτι τέτοιο. Εἶναι ἕνα χαρακτηριστικὸ περιστατικό, γιατί δείχνει πόσο ἡ ἐγκυμοσύνη ἔχει πάψει νὰ εἶναι ἀφορμὴ συγχαρητηρίων. Ἔχουμε ἀντικαταστήσει τὴν παμπάλαια ἀνησυχία γιὰ τὴν ἀπειλὴ στὴ ζωὴ τῆς μητέρας, ποὺ ἀντιπροσώπευε ὁ τοκετός, μὲ ἕνα νέο − καὶ ἀρκετὰ ἰσχυρό − ἄγχος ὅσον ἀφορᾶ τὴ φροντίδα τοῦ παιδιοῦ, τὴ δουλειὰ ἢ τὶς ἄδειες. 

Αὐτὸ τὸ ἄγχος βρίσκεται στὴ βάση τῆς ὑπογεννητικότητας, ὅπως διαπιστώνεται ἀπὸ τοὺς ἁρμόδιους φορεῖς − τὴν πτώση τοῦ ρυθμοῦ γεννήσεων κάτω ἀπὸ τὸ ἐπίπεδο τῆς διατήρησης τοῦ πληθυσμοῦ. Πῶς συμβαίνει σὲ κοινωνίες τόσο καλὰ ἐφοδιασμένες, ἀπὸ ὑλικὴ καὶ ἰατρικὴ ἄποψη, γιὰ νὰ διευκολύνουν τὴ γέννηση καὶ τὴν ἀνατροφὴ τῶν παιδιῶν νὰ εἴμαστε τόσο ἀπρόθυμοι νὰ χαροῦμε τὴ νέα ζωὴ ποὺ ἔρχεται στὸν κόσμο;

Ἡ ἀπάντηση, θὰ ἔλεγα, εἶναι ὅτι ἡ κουλτούρα μας, ἡ νοοτροπία μας, ἔχει διαποτιστεῖ ἀπὸ μιὰ προκατάληψη ἐναντίον τῆς ἀπόκτησης παιδιῶν. Στὸ φαινόμενο αὐτὸ ὀφείλεται ἕνα σημαντικὸ μέρος τοῦ προβλήματος τῆς ὑπογεννητικότητας. Ἡ μόνη παρηγοριὰ εἶναι οἱ θεαματικὲς καθημερινὲς πράξεις ἀνταρσίας, χάρη στὶς ὁποῖες χιλιάδες μωρὰ καταφέρνουν ἀκόμα νὰ γεννιοῦνται σὲ κοινωνίες ὅπως ἡ βρετανική.

Θὰ δοκιμάσω νὰ ἐξηγήσω: Ἡ μεροληψία ἐναντίον τῶν γεννήσεων − αὐτὸς ὁ «ἀντιγεννητισμός», ὅπως θὰ μπορούσαμε νὰ τὸν ἀποκαλέσουμε − εἶναι ἐνσωματωμένη σὲ πολλὲς ἀπὸ τὶς ἐπιρροὲς ποὺ καθορίζουν τὴν ταυτότητα καὶ τὶς προσδοκίες μας, τὶς ἀπόψεις μας γιὰ τὴν ἐπιτυχία καὶ τὴν καλὴ ζωή. Εἶναι πρόδηλη στὴν καταναλωτικὴ καὶ τὴν ἐργασιακὴ νοοτροπία μας. Τὸ πρόβλημα μὲ τὴ μητρότητα (καὶ σὲ μικρότερο βαθμὸ τὴν πατρότητα) εἶναι ὅτι τὴν πληρώνουμε μὲ τὴν ἀποτυχία − ἤ, τουλάχιστον, μὲ τὸν συμβιβασμό − στὸν ρόλο μας ὡς καταναλωτὲς καὶ ἐργαζόμενοι.

Εἶσαι, λοιπόν, καλὴ μητέρα σὲ ἀναλογία μὲ τὸ πόσο ἄχρηστη καταναλώτρια εἶσαι.

Ἀλλὰ ἂς γυρίσουμε στὸ σημεῖο ἀπ’ ὅπου ἄρχισα − τὴν ἀγωνία ποὺ προκαλεῖ ἡ ἐγκυμοσύνη ὅσον ἀφορᾶ τὴ φροντίδα τοῦ παιδιοῦ. Τὸ ἄγχος αὐτὸ δὲν προκαλεῖται μόνο ἀπὸ τὴν ἔγνοια γιὰ τὴ διαθεσιμότητα ὑποδομῶν φροντίδας, βρεφονηπιακῶν σταθμῶν κ.λπ. Ὑπάρχει ἐπειδὴ ἡ ἐγκυμοσύνη σαμποτάρει κάποια χαρακτηριστικὰ ποὺ ἀξιολογοῦνται πολὺ ὑψηλὰ στὴ σύγχρονη κοινωνία.

Πρῶτα πρῶτα, τὴν ἀνεξαρτησία. Δεύτερον, ἔχει νὰ κάνει μὲ μιὰ μακροπρόθεσμη δέσμευση. Ἀκόμα, τὸ βρέφος ποὺ κυοφορεῖς σημαίνει τὸν περιορισμὸ τῶν ἐπιλογῶν σου.

 Μ’ ἄλλα λόγια, ὁ ἐαυτὸς ποὺ μᾶς ὤθησαν νὰ ἀναπτύξουμε στὴ διάρκεια τῆς ἐκπαίδευσης καὶ τῶν πρώτων νεανικῶν μας χρόνων εἶναι ἀκατάλληλος γιὰ νὰ γίνει γονιός. Τί χρησιμότητα ἔχει αὐτὸς ὁ ἀνεξάρτητος, ἀδέσμευτος, ἀνέμελος ἐαυτός, ὅταν ἔχεις μπροστά σου πέντε χρόνια σκληροῦ συναισθηματικοῦ μόχθου γιὰ νὰ βοηθήσεις ἕνα παιδί.

Ἡ συζήτηση γιὰ τὴν ὑπογεννητικότητα, ἑπομένως, δὲν μπορεῖ νὰ περιορίζεται στὴ γονεϊκὴ ἄδεια καὶ στοὺς βρεφονηπιακοὺς σταθμούς. Ἔχει νὰ κάνει μὲ τὶς ἀξίες ποὺ ἀναγνωρίζει καὶ προωθεῖ ἡ καλλιέργειά μας. Οἱ μητέρες ἔχουν καταλήξει νὰ θεωροῦνται καταδικασμένες σὲ κοινωνικὴ ἀποτυχία μέσα σὲ μιὰ κουλτούρα ὅπου κυριαρχοῦν ὁ καταναλωτισμὸς καὶ ἡ ἐργασιομανία. Τὸ νὰ εἶσαι μητέρα δὲν προκαλεῖ θαυμασμὸ − μόνο τὸ νὰ εἶσαι λεπτὴ ἢ τὸ ἀφεντικὸ παρὰ τὸ ὅτι εἶσαι μητέρα. Ἡ μητρότητα ἔγινε ἕνα εἶδος μειονεκτήματος, ποὺ ὀφείλεις νὰ ξεπεράσεις.

Τὸ γεγονὸς ὅτι ἔχουμε ἀκόμα τόσες γεννήσεις στὴ Βρετανία − καὶ σὲ ἄλλες χῶρες μὲ τὴν ἴδια νοοτροπία − εἶναι ἀπορίας ἄξιον. Ὁρισμένοι κυνικοὶ θὰ ἔλεγαν ὅτι εἶναι ὁ θρίαμβος τῆς βιολογίας πάνω στὸν πολιτισμό − ἔχουμε προδιαγραφὲς νὰ ἀναπαραγόμαστε ἔτσι κι ἀλλιῶς. Προτιμῶ μιὰ πιὸ ρομαντικὴ ἰδέα: ὅτι πρόκειται γιὰ ἕνα εἶδος λαϊκῆς ἀνταρσίας, μέσῳ τῆς ὁποίας τὰ κυρίαρχα ἤθη ἑνὸς ἀνελέητου καταναλωτικοῦ καπιταλισμοῦ παρακάμπτονται ἀπὸ τὴν ἐνστικτώδη γνώση ἑκατομμυρίων γυναικῶν (καὶ ἀνδρῶν) γιὰ τὸ τί πραγματικὰ σημαίνει ἀγάπη καὶ πληρότητα − δέσμευση, ἀφοσίωση, κατάφαση στὴ ζωὴ καί, πάνω ἀπ’ ὅλα, τὸ προνόμιο νὰ ἀνατρέφεις τὴν ἀθωότητα.

πηγή