Άλλα ζητεί η ψυχή σου, γι’ άλλα κλαίει

Κ.Π. Καβάφης,  Η Σατραπεία

The Love Me Or Die

Όταν το Άθως πάει στο ΜΙΕΤ (δια χειρός Στράτου Καλαφάτη)

Ενας πιστός στη δική του οπτική φωτογράφος προσεγγίζει με μοναδικό τρόπο ένα ανθρώπινο περιβόλι 1000 χρόνων, το Άγιον Όρος. Σήμερα στο ΜΙΕΤ.

 

Γιάννης Καρλόπουλος

 

 

To ATHOS του Καλαφάτη δεν είναι μόνο ένας καρπός από τα 25-26 ταξίδια των τελευταίων 5 χρόνων. Είναι ένα διαχρονικό βλέμμα στην ανθρώπινη διάσταση του Θείου. Μπορεί το ημερολόγιο μας να γράφει 2015, στην ουσία πρόκειται για μια στιγμή στο Αεί. O Στράτος με τη δουλειά του πολλά χρόνια ψάχνει για το Ει και το Ην, το δικό του και –εδώ, δια μέσω των μοναχών– κάθε ανθρώπου που αναζητά την επί γης (και σώματι) ειρήνη. Παράλληλα εστιάζει στις «μορφές», της γης και των ανθρώπων στέλνοντας «σήματα» στον έναστρο ουρανό κάθε φορά που τα φλας του λαμπυρίζουν. Το Φως στην ανατολική ορθόδοξη πίστη προέρχεται από «μέσα», από το σκοτάδι, τόσο θεολογικά όσο και ζωγραφικά. Από το σκούρο στο πιο φωτεινό, στα ψιμύθια του προσώπου των αγίων που συγκεντρώνεται στις τελευταίες πινελιές.

Ας ακούσουμε λίγο πως απάντησε ο φωτογράφος στην ερώτηση από την Πεμπτουσία [pemptousia.gr]  για τη δουλειά αυτών των χρόνων: «Η αλήθεια είναι ότι δεν είναι δύσκολο σήμερα να ασχοληθεί κανείς με τη φωτογραφία. Είναι πολύ εύκολο. Γίνεται ακόμα και με ένα κινητό τηλέφωνο. Αυτό που έχει σημασία είναι η χρήση της εικόνας που κάνει κανείς, καθώς και ποιος είναι ο στόχος του. Προσπαθώντας να μιλήσω ή να επικοινωνήσω ως φωτογράφος και ως δημιουργός μέσα από τις εικόνες μου, πρέπει να αντιληφθώ τον τόπο και τους ανθρώπους και να δημιουργήσω τέτοιες εικόνες, ώστε να μπορέσουν να μεταφέρουν την ενέργεια που θέλω εγώ να μεταφέρω ως δημιουργός. Άρα ο χρόνος είναι απαραίτητος, αν συνυπολογίσει κανείς την πολυπλοκότητα του Αγίου Όρους αλλά και την ιδιαίτερη ανάγκη να προσεγγίσει κανείς με τον απαραίτητο σεβασμό αυτόν τον τόπο. Δεν μπορεί κανείς να μην υπολογίσει τα χίλια χρόνια ιστορίας. Την ίδια στιγμή, εγώ ως δημιουργός και φωτογράφος, θα πρέπει να βρω έναν τρόπο να γίνω και λίγο πιστός στην οπτική μου στις φωτογραφικές μου απόψεις και να βρω έναν τρόπο να συνδυάσω αυτά τα πράγματα. Τα εικοσιπέντε – εικοσιέξι ταξίδια, δικαιολογούνται απ’ αυτά που σας λέω, δηλαδή ότι δεν είναι ένας απλός προορισμός, ασφαλώς δεν είναι τουριστικός προορισμός που θα μπορούσε κάποιος να κάνει μια τουριστική καταγραφή και να φύγει».

Επέλεξα να μην συμπεριλάβω σε αυτό το ποστ φωτογραφίες πορτραίτα μοναχών και άλλων προσώπων του Αγίου Όρους. Δεν είναι ούτε αισθητικό το θέμα, ούτε θρησκευτικό. Επισκέφθηκα το Ορος (συχνά η λέξη που ακούγεται για προσκυνητές και περιηγητές είναι «μπήκα» στο Όρος), το Πάσχα του 2013 και αναπόφευκτα κάνω κι εγώ μια δική μου «προβολή» βλέποντας τις φωτογραφίες. Είχα τη τύχη να δω την δουλειά του Στράτου πριν την κυκλοφορία του βιβλίου και την τελική επιλογή στο στούντιό του (studio tessera – Kalafatis/Nalbantidou) στα Λαδάδικα της Θεσσαλονίκης. Έφτιαξα ένα προσωπικό editing, αρκετά ελλειπτικό, υπονοώντας την ανθρώπινη παρουσία. Κακά τα ψέμματα, οι πιο πολλοί άνθρωποι (μην πω όλοι) «βλέπουμε» αυτό που έχουμε σαν preview στο κεφάλι μας στις δουλειές των άλλων.

O Νίκος Ξυδάκης (νυν υπουργός Πολιτισμού) σημειώνει για ένα Ντοκιμαντέρ του αθέατου:  

Κοιτάω τις φωτογραφίες του Στράτου Καλαφάτη από τον Αθω εδώ και τρία χρόνια. Από το πρώτο σώμα μιας μακρόπνοης εργασίας, που ξεκίνησε πολλά χρόνια νωρίτερα, συν τις εκάστοτε προσθήκες. Τις έχω δει πολλές φορές, έχω ξεχωρίσει πια τις πιο προσφιλείς μου, τις έχω διαβάσει, τις έχω διατρέξει, τις έχω δει ψηφιακές και τυπωμένες, μεγάλες, μικρές, σε μορφή δοκιμίου βιβλίου. Τις θυμάμαι. Οσες φορές κι αν τις δω, ίδια αίσθηση, ίδια αισθήματα: βλέμμα σαν χάδι, τρυφερό, βλέμμα που αγκαλιάζει και διεισδύει, που συνομιλεί, βλέμμα που συμπεριλαμβάνει, δεν αποκλείει, βλέμμα που αποφεύγει τα σχόλια και τις ερμηνείες, βλέμμα που υμνεί το κάλλος, βλέμμα που κυκλώνει το αθέατο, το ελλείπον. Το βλέμμα του Στράτου.

Αυτό το βλέμμα το θυμάμαι κι από προηγούμενες δουλειές, αλλά εδώ κορυφώνονται ασύγκριτα η ένταση, η διεισδυτικότητα, η καθολικότητα, και ταυτοχρόνως η απαλότητα, η ευρυχωρία, η αλαφράδα. Και ναι, η αγάπη. Με αυτές τις αρετές, ενοφθαλμισμένες σε ασπαίρουσα φόρμα, καταφέρνει το εξής παράδοξο: να αποδίδει την χιλιόχρονη βαριά παράδοση του Αγίου Όρους, την ιστορία, την πνευματικότητα,  τον εσωτερικό πλούτο και την εξωτερική φτώχεια, με φόρμες απολύτως σύγχρονες, με την ευαισθησία του καιρού μας, με μια γραφή λάμπουσα και υποβλητική μαζί, με μια εντελώς προσωπική ποπ. Μάλλον η πιο συμπαγής, η πιο συγκινούσα φωτογραφική δουλειά που έχω δει ώς τώρα.

Ενα άλλο πρόσωπο που θα είναι εκεί, είναι ένας από τους σημαντικότερους έλληνες εκδότες, ο Σταύρος Πετσόπουλος της Άγρα.

Τέλος, νοιώθω μεγάλη περιέργεια πως θα είναι να βλέπεις τέτοιες φωτογραφίες σε μεγάλη διάσταση, να είσαι ανάμεσά τους και όχι ξεφυλλίζοντάς τους. Το ATHOS, ο Άθως έρχεται και μας βρίσκει, αφού για πολλούς από εμάς είναι είτε άβατο, είτε «άφατο». 

Η σημερινή έκθεση είναι τρίτος σταθμός, μετά τη Θεσσαλονίκη και το Βερολίνο.

Στράτος Καλαφάτης: ΑTHOS, Τα Χρώματα της Πίστης

Μορφωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τραπέζης – Μέγαρο Εϋνάρδου, Αγίου Κωνσταντίνου 20 & Μενάνδρου, τηλ. 210 5221 420 – 210 5223 101
19/2/–28/3/2015

Πληροφορίες και όλο το προλογικό κείμενο του Ν. Ξυδάκη για την έκθεση της Θεσσαλονίκης στο ΜΙΕΤ , άρθρο της Μαριλένας Αστραπέλλου από το Βήμα με την κυκλοφορία του βιβλίου και συνέντευξη του ΣΚ από το Lifo.

www.stratoskalafatis.com

πηγή

Το σπίτι του Παλαμά

του Μελέτη Μελετόπουλου*

Προχθές περνούσα από την οδό Περιάνδρου, ένα στενό στην Πλάκα, που βγάζει στην Αμαλίας.
Το μάτι μου έπεσε με θλίψη σε μία παλιά νεοκλασσική διώροφη μονοκατοικία, που ήταν εγκαταλελειμμένη και ερειπωμένη, πραγματικά σε άθλια κατάσταση. Σε ποιά χώρα αφήνουν την αρχιτεκτονική κληρονομιά τους να καταρρέει και να μεταβάλλεται σε μάντρα για υλικά οικοδομών;

Αλλά η θλίψη έγινε έκπληξη και μετά οργή, όταν είδα ξαφνικά, στην πρόσοψη του σπιτιού, μία επιγραφή. «Εδώ έζησε ο εθνικός ποιητής Κωστής Παλαμάς». Έμεινα άφωνος. Σε ποιά χώρα αφήνουν το σπίτι του Εθνικού τους Ποιητή να καταρρέει και να μεταβάλλεται σε ερείπια; Πόσο πιά αδιάφοροι, πόσο αναίσθητοι, πόσο απαράδεκτοι είμαστε, εμείς οι Νεοέλληνες; Πόσο άχρηστες ήταν οι κυβερνήσεις που κυβέρνησαν αυτήν την χώρα;
Θυμήθηκα δύο στίχους που έγραψε ο Παλαμάς στον Δωδεκάλογο του Γύφτου: Το σκεβρωμένο σπίτι και το κακοχτιστό-που είν’ έτοιμο να πέση κι ακόμα στέκει ορθό.
Φυσικά ο Παλαμάς, όταν έγραφε αυτές τις γραμμές το 1899, εννοούσε την Ελλάδα της Μελούνας, ένα διεθνώς απαξιωμένο και χρεωκοπημένο τριτοκοσμικό κράτος.
Δηλαδή όπως ακριβώς έχουμε γίνει και σήμερα. Το σπίτι του Παλαμά συμβολίζει και την σημερινή συλλογική μας αποτυχία.
Βέβαια, υπάρχουν και συγκεκριμένες ευθύνες: ο Δήμαρχος Αθηναίων, ο κ. Καμίνης, τι έκανε; Ο νόμος του δίνει το δικαίωμα έως και να απαλλοτριώσει το σπίτι και να το ανορθώσει στην συνέχεια. Οι κύριοι υπουργοί Πολιτισμού της ΝΕΑΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ και του ΠΑΣΟΚ πού ήσαν; Με τι τόσο πιο σημαντικό είχαν να ασχοληθούν, ώστε άφησαν να μεταβληθεί σε ερείπια το σπίτι του ανθρώπου που εξέφρασε όσο λίγοι την συλλογική μας συνείδηση; Ή μήπως ο Παλαμάς θεωρήθηκε εθνικιστής και μεγαλοϊδεάτης, οπότε άφησαν επί τούτου να ρημάξει το σπίτι του, για να παύσει να τροφοδοτεί τον ελληνικό λαό με στίχους όπως: «Την Πόλη βλέπω πέρα εκεί, στον επικό τον κάμπο;».
Μην μας απαντήσουν οι διάφοροι ψευτοαρμόδιοι ότι «είναι υπόθεση της τάδε υπηρεσίας», «πρέπει να το εγκρίνει το τάδε συμβούλιο» κ.λπ. Διότι όλα αυτά αποτελούν προφάσεις εν αμαρτίαις. Άμα είσαι Δήμαρχος, Υπουργός, Γενικός Γραμματέας και θέλεις να παρέμβεις, κανείς δεν σε εμποδίζει. Για άλλα θέματα, πιο «σημαντικά», βρίσκουν αμέσως λύσεις…
Τρόποι να σωθεί, και μάλιστα άμεσα, το σπίτι του Παλαμά, υπάρχουν πολλοί. Κοινοτικά προγράμματα, κονδύλια κλπ. Ακόμη και χορηγίες. Εγώ, όμως, προτείνω έναν άλλον τρόπο, που θα μας αφυπνίσει και θα μας ενώσει, ως κοινωνία, γύρω από έναν κοινό στόχο: ας γίνει έρανος και ας δώσει κάθε Έλληνας ένα ευρώ για την αποκατάσταση της οικίας του εθνικού μας ποιητή. Με δέκα εκατομμύρια ευρώ, ανακαινίζουμε το σπίτι, το κάνουμε μουσείο και βάζουμε και στην άκρη κι ένα «fund» για να το συντηρούμε.
Ο νέος υπουργός Πολιτισμού είναι ένας εξαιρετικά καλλιεργημένος, ευαίσθητος και ακέραιος άνθρωπος. Του απευθύνουμε έκκληση: Νίκο Ξυδάκη, και μόνον το σπίτι του Παλαμά να σώσεις, η υπουργία σου θα μείνει στην ιστορία.

*Ο Μελέτης Η. Μελετόπουλος είναι Διδάκτωρ Οικονομικών και Κοινωνικών Επιστημών Πανεπιστημίου Γενεύης.

πηγή 

Ο Άγιος που κρεμάστηκε για την αργία της Κυριακής

Του Κωνσταντίνου Αθ. Οικονόμου 

---

Το 1423 η Λάρισα και όλη η Θεσσαλία, επί σουλτάνου Μουράτ του Β’, με τον Οθωμανό στρατηγό Τουραχάν υπέκυψε οριστικά στο τουρκικό ζυγό.

Ετσι, για τους Ελληνες άρχισαν στερήσεις, ταπεινώσεις, απειλές, αρπαγές. Ο λαός ήταν πονεμένος και ραγιάς!

Εντούτοις κάτι είχε να τον στηρίζει, αποφασιστικό για την επιβίωσή του. Ηταν η Ορθόδοξη Εκκλησία! Ο άγιος οσιομάρτυς Δαμιανός ήταν ένας από αυτούς.

Ο Δαμιανός γεννήθηκε γύρω στο 1500. Το χωριό του, το Μυρίχοβο, της επαρχίας Καρδίτσας (Φαναρίου τότε), κατοικούνταν από λίγους αγρότες.

Το μόνο πλούσιο που διέθεταν οι γονείς του Δαμιανού ήταν η ευσέβειά τους. Και από αυτήν κάθε στιγμή προσέφεραν στον μικρό γιο τους, τον Δαμιανό.

Ο ευλαβής νέος ήταν ένας από εκείνους στους οποίους ο Θεός έδωκε το χάρισμα της αγάπης της μοναχικής ζωής. Πήγε λοιπόν κάποτε στο Αγιον Ορος ο Δαμιανός, άγνωστο ακριβώς σε ποια ηλικία.

Πάντως νέος. Παρουσιάστηκε στην Ιερά Μονή Φιλόθεου, δήλωσε υποταγή, εκάρη και ενεδύθη το μοναχικόν σχήμα.

Ο περίφημος και θαυματουργός όσιος Διονύσιος ο εν Ολύμπω διέπρεψε ως ασκητής στη μονή αυτή και ήταν ηγούμενός της περί το 1520 μ.Χ.

Αν σκεφτούμε ότι ο Διονύσιος καταγόταν από την περιοχή του Δαμιανού, δεν αποκλείεται η φήμη της αγιότητάς του και το παράδειγμά του να τον ήλκυσαν στη μονή.

Υστερα από ένα χρονικό διάστημα, η εσωτερική ορμή για μεγαλύτερη άσκηση έφερε τον Δαμιανό κοντά σ΄ έναν ερημίτη του Ορους που ονομαζόταν Δομέτιος.

Πολύπειρος ο Δομέτιος στην άσκηση, δέχθηκε να χειραγωγήσει και τον ενθουσιώδη Δαμιανό στη σκληρή και για τους λίγους προορισμένη αυστηρή ασκητική ζωή.

Φαίνεται ότι ήταν στο σχέδιο του Θεού αυτό. Τρία έτη αργότερα, μέσα στο ερημητήριό του, ακούει ο όσιος Δαμιανός μία μυστηριώδη και θεία φωνή να του λέει: «Δαμιανέ, ου μόνον το εαυτού δει σε ζητείν, αλλά και το των ετέρων, κατά τον θείον Απόστολον». Η φωνή αυτή υπενθύμιζε στον ασκητή την προτροπή του απ. Παύλου προς τους Κορινθίους (Α’ ι’ 24), που είναι οδηγία προς κάθε χριστιανό, «μηδείς το εαυτού ζητείτω, αλλά το του ετέρου έκαστος». Και αυτό σήμαινε: «Δεν πρέπει να αναζητάς μόνο το συμφέρον σου, αλλά και των άλλων». 

Ετσι, ο όσιος Δαμιανός ξεκίνησε ένα πρωί με τις ευχές του γέροντα και των άλλων συνασκητών του για τη Θεσσαλία. Ηρθε πρώτα και περιόδευε τα χωριά του Ολύμπου, που βρίσκονταν κοντά στην κοιλάδα των Τεμπών, και κήρυττε επανευαγγελίζοντας τους «ραγιάδες».

Ο λόγος έπεφτε όπως η βροχή στην ξηρή γη. Κάποιοι όμως «χριστιανοί» τον αποκαλούσαν πλάνο και τον κατέτρεχαν.

Για να ειρηνεύσουν οι αμφισβητίες, αναχώρησε περιοδεύοντας σε χωριά της Οσσας, κηρύττοντας θείο Λόγο. Κυνηγημένος όμως κι από κει, δίδαξε στα χωριά των Αγράφων, απ' όπου και καταγόταν.

Φαίνεται ότι στα χωριά των Αγράφων βρήκε πιο επιδεκτικό κόσμο και ο λόγος του Θεού, το κήρυγμά του, ήταν περισσότερον ευπρόσδεκτο.

Εκεί, κατά την παράδοση, έκτισε τη Μονή Παναγίας Πελεκητής. Παρά ταύτα, από πουθενά δεν λείπουν ο διάβολος και τα όργανά του.

Για τον λόγο αυτόν, ύστερα από λίγο καιρό, και εκεί έγινε ανεπιθύμητος! Επανήλθε στην Οσσα και τη νοτιοανατολική πλευρά της.

Εκεί, περί το 1450, σε ύψος 950 μέτρων, ήρθαν Ελληνες από το Βαθύρεμα της Αγιάς, εξαιτίας της καταπίεσης και τον διωγμό των Τούρκων, για να κτίσουν νέο χωριό, τη Σελίτσανη (Ανατολή), μακριά από τις ενοχλήσεις των αδίστακτων ισλαμιστών Τούρκων.

Στο χωριό αυτό, λοιπόν, βρήκε ο ιεραπόστολος επιδεκτικές ψυχές. Εκεί παρέμεινε εργαζόμενος, ενώ βρήκε πόρους ώστε να κτίσει ένα μοναστήρι, τον Τίμιο Πρόδρομο.

Στη μονή, που το κτίσιμό της περατώθηκε γύρω στο 1550, και στο ασκηταριό του πήγαιναν πολλοί κάτοικοι των γύρω χωριών για να ακούσουν τα κηρύγματά του και να πάρουν τη συμβουλή του.

Εριξαν τη στάχτη του στον Πηνειό ελπίζοντας να τον ξεχάσουν οι πάντες

Δεκαοκτώ ολόκληρα χρόνια έμεινε ο όσιος στην Ιερά Μονή του Τιμίου Προδρόμου.

Στις αρχές του 1568, ενώ δίδασκε στη Βουλγαρινή (Ελαφο) συνελήφθη από Οθωμανούς, που τον έστειλαν στον μουλά (δικαστής) της Λάρισας με την κατηγορία ότι εμπόδιζε τους χριστιανούς να πουλάνε και να αγοράζουν τις Κυριακές.

Μάλιστα, η λέξη Pazar στην τουρκική είναι το όνομα της ημέρας που εμείς ονομάζουμε Κυριακή!

Στη Λάρισα ο όσιος Δαμιανός ξυλοκοπήθηκε άγρια, του φόρεσαν βαριές αλυσίδες σε λαιμό και πόδια, ενώ ρίχτηκε στη σκοτεινή φυλακή.

Για 15 μέρες υποβαλλόταν σε συνεχή βασανιστήρια για να αρνηθεί την πίστη του. Στη σκοτεινή φυλακή του ο όσιος, με προσευχές και δάκρυα χαροποιού πένθους, έγραφε τον επίλογο της όσιας και αγίας ζωής του. Τελικά ο Τούρκος διοικητής ξαναζήτησε τον όσιο και τον έφεραν εμπρός του.

Τον βρήκε περισσότερο καταβεβλημένο. Περίμενε, όμως, να τον δει και στο φρόνημα «πεσμένο». Με κολακείες, υποσχέσεις και δώρα τού ζητούσε να αρνηθεί τον Χριστό και να ασπασθεί το Ισλάμ!

Ομως αρνήθηκε. Τελικά, ο δικαστής, εξαγριωμένος από την υπομονή του αγίου, διέταξε τη 14η Φεβρουαρίου 1568 να τον κρεμάσουν στη «φούρκα».

Οι δήμιοι τον κρέμασαν σε ένα μεγάλο δέντρο που υπήρχε τότε στην περιοχή Ξυλοπάζαρο της Λάρισας (στην αρχή της οδού Βενιζέλου, προς το ποτάμι).

Καθώς όμως κάποιος βάρβαρος Οθωμανός, για να υποφέρει ο μάρτυς περισσότερο, τον χτύπησε με τσεκούρι στο κεφάλι, κόπηκε το σκοινί.

Στη συνέχεια, ημιθανής, ρίχτηκε στην πυρά. Το μεσημέρι της ίδιας μέρας όλα είχαν τελειώσει. Τη στάχτη του την έριξαν στον Πηνειό. Φοβούνταν οι Οθωμανοί και το λείψανο του αγίου, επειδή γνώριζαν την τιμή που απονέμουν οι χριστιανοί στα άγια λείψανα.

Ηξεραν ότι η ύπαρξή τους θα διαιώνιζε τη μνήμη του αγίου. Κι αυτήν τη μνήμη ήθελαν να εξαλείψουν. Δεν το κατόρθωσαν.

πηγή(Από το φύλλο του Φεβρουαρίου, της Ορθόδοξης Αλήθειας)

Χωρίς λόγια!

Ένας αδελφός της σκήτης έσφαλε. Έγινε τότε σύναξη των αδελφών στην οποία κάλεσαν και των αββά Μωυσή. Εκείνος όμως δεν ήθελε να πάει. Του παρήγγειλε τότε ο πρεσβύτερος:

– Έλα, διότι σε περιμένουν όλοι. Σηκώθηκε τότε ο αββάς Μωυσής και πήγε κρατώντας στην πλάτη ένα τρύπιο καλάθι, που το γέμισε άμμο. Οι πατέρες, που βγήκαν να τον προϋπαντήσουν, του λένε:

– Τι είναι αυτό πάτερ;

– Οι αμαρτίες μου είναι, τους απάντησε ο γέροντας, που γλιστράνε πίσω μου και δεν τις βλέπω. Και όμως, ήρθα σήμερα εδώ για να κρίνω ξένα αμαρτήματα!

Όταν τ’ άκουσαν αυτά οι πατέρες, δεν είπαν τίποτε στον αδελφό που ήθελαν να δικάσουν, και τον συγχώρησαν.