Νεομάρτυρες, ανανέωση χάριτος σε καιρούς χαλεπούς.

του π. Δημητρίου Στρατή, Δρ. Θεολογίας

Οι νεομάρτυρες αποτελούν, κυρίως, ένα φαινόμενο των χρόνων της οθωμανικής κυριαρχίας, αν και έχει προταθεί ότι σ’ αυτούς εντάσσονται και όσοι εκβιάσθηκαν να εξωμόσουν και υποστηρίξουν την πίστη τους με αποτέλεσμα το μαρτύριο, ήδη από τον έβδομο αιώνα, όταν αρχίζει η εξάπλωση του Ισλάμ. Σίγουρα το φαινόμενο δεν σταματά με την επανάσταση του 1821, αλλά συνεχίζεται, αφού τμήματα του Ελληνισμού έμειναν υπό οθωμανική κυριαρχία και μετά την ίδρυση του πρώτου ελληνικού κράτους, ως την μικρασιατική καταστροφή του 1922. Η εμφάνιση όμως του μεγαλύτερου αριθμού νεομαρτύρων εντοπίζεται μεταξύ των μέσων του 15ου και των μέσων του 19ου αιώνα.

Θα πρέπει να διακριθούν οι νεομάρτυρες από τους εθνομάρτυρες της ίδιας περιόδου, αφού, για να θεμελιωθεί το στοιχείο του μαρτυρίου, χρειάζεται η ρητή ομολογία της ορθοδόξου πίστεως και η θυσία της ζωής γι’ αυτόν και μόνο τον λόγο. Το στοιχείο αυτό διαχωρίζει τους νεομάρτυρες απ’ όσους κατά τόπους αγωνίστηκαν για την επιβίωση του Ελληνισμού, αποτρέποντας παράλληλα και τον καταδικασμένο από την Σύνοδο της Μεγάλης Εκκλησίας (1872) « Εθνοφυλετισμό», την ταύτιση δηλαδή Εκκλησίας και Έθνους. Άλλωστε, υπάρχουν νεομάρτυρες που ήταν υπήκοοι της οθωμανικής αυτοκρατορίας αλλά όχι Έλληνες, όπως ο Παύλος ο Ρώσος, ο Κωνστάντιος ο Ρώσος και ο Κωνσταντίνος ο εξ Αγαρηνών, μία από τις περιπτώσεις εκχριστιανισμένων πρώην μουσουλμάνων νεομαρτύρων.

 
Αγιότητα – Αγιοποιήσεις

Είναι γνωστό ότι η αγιότητά τους  αναγνωριζόταν από το δούλον Γένος αμέσως μετά το μαρτύριο. Τιμούνταν με άκρα ευλάβεια τα λείψανά τους.

Λατρεύονταν ως Άγιοι με ειδική μάλιστα εξόδιο ακολουθία (ακολουθία επικήδειος είτε επιτάφιος, ανώνυμος και κοινή εις πάντα νέον μάρτυρα), ποίημα του αγίου Νικηφόρου του Χίου. Επίσημες πράξεις αγιοποιήσεως συνήθως δεν υφίστανται, με εξαίρεση  ίσως τον άγιο Γεώργιο των Ιωαννίνων, και λόγω της δυσχερούς θέσης   της Μεγάλης Εκκλησίας, αφού η   εξωμοσία από το Ισλάμ τιμωρούνταν ως έγκλημα του κοινού ποινικού δικαίου, αλλά και εξαιτίας του ότι το αίμα που χυνόταν  στο όνομα της πίστης του Χριστού τους   θεωρούνταν, σύμφωνα με πάγια

χριστιανική πρακτική, αγιοποιητικό λουτρό, που εξασφάλιζε αυτομάτως στον μάρτυρα τον στέφανο της αγιότητας. Για ορισμένους απ’ αυτούς, ωστόσο, εκδόθηκαν σε νεότερη εποχή, κυρίως στο δεύτερο μισό του 20ου αιώνα, πράξεις αγιοποιήσεως, μάλλον ως ανταπόκριση της Μ. Εκκλησίας σε αντίστοιχα τοπικά αιτήματα, αφού η νεοελληνική λατρεία των νεομαρτύρων παρουσιάζει έντονο τοπικό χρώμα.

«Νέφος» Νεομαρτύρων

Ο αριθμός των νεομαρτύρων δεν έχει επακριβώς υπολογισθεί, αφού συνεχώς έρχονται στο φως νέα συναξαριακά κείμενα και ακολουθίες γι’ αυτούς, σε κώδικες μονών και κέντρων της Ορθοδοξίας. Ενδεικτικά πάντως μπορεί να αναφερθεί ότι ο Καισάριος Δαπόντες (1714-1784) τους υπολογίζει πάνω από χίλιους, ο Κ. Σάθας παρέχει κατάλογο εκατόν ενός. Ο άγιος Νικόδημος ο Αγιορείτης βιογραφεί στο Νέο Μαρτυρολόγιο

του ογδόντα τέσσερις, ενώ ο Χρυσόστομος Παπαδόπουλος αναφέρει εκατόν είκοσι έξι και ο Ι. Περαντώνης εκατόν εξήντα δυό. Κάθε τόσο η επιστημονική έρευνα εντοπίζει κι άλλους, ενώ πολλοί παραμένουν αφανείς και άγνωστοι, γνωστοί όμως από τόν Θεό, συναποτελούντες το «νέφος» των μαρτύρων «εν ήμερα Κυρίου».

Αίτια και διάγραμμα των μαρτυρίων

Το φαινόμενο των νεομαρτύρων σχετίζεται με τους εκτεταμένους εξισλαμισμούς, που κατά καιρούς επιχειρούσε η σουλτανική εξουσία στους χριστιανικούς πληθυσμούς της οθωμανικής αυτοκρατορίας, και εξ αιτίας των οποίων πολλοί πληθυσμοί είχαν μεταπέσει στο γνωστό φαινόμενο του κρυπτοχριστιανισμού, μαρτυρίες για το οποίο έχουμε μέχρι σήμερα απ’ τον τουρκικό χώρο. Σε πολλά κείμενα έχουμε άμεση μαρτυρία των μεθόδων που χρησιμοποιούνταν για να επιτευχθεί ο εξισλαμισμός, όπως για παράδειγμα στο μαρτύριο του άγιου Μιχαήλ του κηπουρού (+1770).

Οι περισσότεροι νεομάρτυρες εξαναγκάζονταν με επινοήσεις και μεθόδους των Οθωμανών να εξισλαμιστούν. Άλλοτε τους εξαπατούσαν με ψευδείς κατηγορίες ότι ύβρισαν τον προφήτη Μωάμεθ, ότι φόρεσαν τουρκικό σαρίκι στο κεφάλι τους ή έβαλαν τουρκικά ενδύματα και υποδήματα, ότι ανάγνωσαν ή εκφώνησαν την μουσουλμανική ομολογία πίστεως, ότι παραδέχτηκαν δημοσίως πως θα εξισλαμι­στούν, συνήθως για να αποφύγουν φόρους, ότι είχαν ερωτικές σχέσεις με μουσουλμάνους ή μουσουλμάνες, ότι προσπάθησαν να εκχριστιανί­σουν μουσουλμάνο ή ότι κάποτε ήταν οι ίδιοι μουσουλμάνοι και εκχριστιανίσθηκαν, ότι έβλαψαν ή πρόσβαλαν κάποιον πιστό μουσουλμάνο και ότι προστάτευαν άλλους, κατατρεγμένους απ’ τους Τούρκους, χριστιανούς.

Η συνέχεια είναι μάλλον τυπική: Ο νεομάρτυρας ομολογεί την πίστη του, βασανίζεται και θανατώνεται ή υποχωρεί προσωρινά, εξισλαμίζεται, κατόπιν όμως συναισθάνεται την πράξη του, ακόμη και μετά την παρέλευση αρκετών ετών, προετοιμάζεται και βαδίζει οικειοθελώς στο μαρτύριο, αποκλείοντας την λύση του κρυπτοχριστιανισμού και ομολογώντας περίτρανα την χριστιανική του ταυτότητα.

Υπάρχουν όμως εξαιρέσεις νεομαρτύρων που δεν υπόκεινται στα τυπικά δεδομένα του προαναφερό­μενου συναξαριακού μοτίβου. Όπως για παράδειγμα η περίπτωση του νεομάρτυρα Ιωάννη από την Θάσο ( 1652), που χωρίς να αλλαξοπιστήσει οδηγείται στον «καδή» από συκοφαντία Εβραίου έμπορα. Του ζητείται να αλλαξοπιστήσει και εκείνος μένει άκαμπτος στην ομολογία της πίστης του και καρτερικός στο μαρτύριο, αν και ήταν παιδί μόλις δώδεκα ετών. Τέτοιες περιπτώσεις, σαν του παιδομάρτυρα Ιωάννη αναιρούν τις θέσεις όσων υποστηρίζουν ότι οι νεομάρτυρες υπήρξαν διχασμένες προσωπικότητες που πορεύθηκαν στο μαρτύριο, προκαλώντας τους Οθωμανούς, κάτω από την ψυχολογική πίεση και παρότρυνση των πνευματικών τους, «μάλιστα αγιορειτών», που διακατέχονταν από «μοναχικόν φανατισμόν». (Βλ. Μ. Γεδεών, Αγιοποιήσεις, Θεσσαλονίκη 1984, σ. 33-38,65-70)

Η συμβολή του Αγίου Όρους

Ο αγιώνυμος Άθως ως κατεξοχήν τόπος μετανοίας αναδείχθηκε λίκνο πνευματικής αναγέννησης για πολλούς νεομάρτυρες που συνειδητοποίησαν το ατόπημα του εξισλαμισμού τους. Μεταμελημένοι κατέφυγαν σε έμπειρους αγιορείτες πνευματικούς, οι οποίοι τους ποδηγέτησαν στις τρίβους της μετάνοιας με άσκηση και προσευχή και τους ενίσχυσαν στο μαρτύριο, ακλουθώντας τους κατ’ αυτό και περισυλλέγοντας με ευλάβεια τα λείψανά τους. Χαρακτηριστικές είναι οι περιπτώσεις του ιερομόναχου Γερμανού, που υπήρξε αλείπτης του νεομάρτυρα Αγαθάγγελου του Εσφιγμενίτη και του γέροντος Χατζηστεφάνου Αγιαννανίτη, αλείπτη του Νεκταρίου εκ Βρυούλλων. Πολλά αγιορείτικα σκηνώματα αναδείχτηκαν πνευματικές παλαίστρες καθοσίωσης για νεομάρτυρες, όπου προετοιμάστηκαν και εξοπλίσθηκαν με παρρησία πριν την ομολογία και το μαρτύριο, όπως οι σκήτες Ιβήρων, Καυσοκαλυβίων, Αγίας Άννης, οι μονές Εσφιγμένου, Ιβήρων, Καρακάλου κ.ά. Κλασική περίπτωση αυτή του αγίου Κοσμά του Αιτωλού, που πριν το διδακτικό και φωτιστικό του έργο και το μαρτυρικό τέλος του είχε ήδη καταβάλει οβολούς ασκητικών καμάτων στην Μονή της μετανοίας του, την Φιλό­θεου. Πνευματικούς δεσμούς με τους νεομάρτυρες ανέπτυξαν και οι Κολλυβάδες, εκπρόσωποι του κινήματος της φιλοκαλικής αναγέννησης, όπως ο Μακάριος Κορίνθου ο Νοταράς, ο Αθανάσιος Πάριος και ο Νικόδημος ο Αγιορείτης. Και οι τρεις αυτοί νεώτεροι άγιοι κατά την παρουσία τους στο Άγιον Όρος συνδέθηκαν άμεσα με νεομάρτυρες, γαλουχώντας κατά την μετάνοιά τους και στηρίζοντας τους στο μαρτύριο, αλλά και βιογράφοντας και υμνογράφοντας τα μαρτύρια και τα «άθλα» τους. Έκτος από το Νέον Μαρτυρολόγιον του άγιου Νικόδημου, που ήδη αποτελεί από το 1799 την πρώτη έντυπη νεομαρτυρολογική συλλογή, που βασίζεται σε παλαιότερες ανέκδοτες του Μελετίου Συρίγου και του Ιωάννη Καρυοφύλλη, έχουν εκδοθεί και των άλλων δύο άγιων, καθώς και του άγιου Νικηφόρου του Χίου, νεομαρτυρολογικά κείμενα (Συναξαρι­στής Νεομαρτύρων, Θεσσαλονίκη 1984). Η σύγχρονη έρευνα έχει εντοπίσει νεομαρτυρολογικά κείμενα και άλλων τερπνών αγιορειτών συναξαριογράφων και υμνογράφων, όπως των Νήφωνος, Αγαθάγγελου και Ιωάσαφ των Ιβηροσκητιωτών, Ιωνά Καυσοκαλυβίτη (1765), Δοσιθέου Κωνσταμονίτη.

Στις πλούσιες αγιορείτικες βιβλιοθήκες, όπως και σε άλλα αρχεία, υπάρχει πλούτος πληροφοριών σχετικά με τους νεομάρτυρες σε ανέκδοτες πηγές, οι οποίες καθώς εντοπίζονται με την έρευνα προσθέτουν πολλά νέα στοιχεία στο μεγάλο αυτό κεφάλαιο του νεώτερου πνευματικού μας βίου και καθιστούν άκρως ενδιαφέρουσες τις νεομαρτυρολογικές σπουδές.

Ιδεολογικά Ερείσματα

Από ιδεολογική άποψη οι νεομάρτυρες προβάλλονται ως αντίδοτο στους εξισλαμισμένους και τους κρυπτοχριστιανούς, ως οι εν Χριστώ αγωνιζόμενοι χριστιανοί, που κερδίζουν την εσωτερική αγαλλίαση και την ικανοποίηση της αιώνιας ζωής. Γι’ αυτό και περιγράφονται συνήθως εξαιρετικά χαρούμενοι πριν το μαρτύριο. Η Εκκλησία περιβάλλοντας αμέσως τους νεομάρτυρες με το κύρος της αγιοποίησης και της λειψανολατρείας, τους προβάλλει ως υποδείγματα αγώνα και σταθερού φρονήματος στο δοκιμαζόμενο ποίμνιο. Γι’ αυτούς τους λόγους οι Τούρκοι προσπαθούν να αποτρέψουν το μαρτύριο με υποσχέσεις και κολακείες, με βασανιστήρια που διακόπτονται από νέες υποσχέσεις, γνωρίζοντας ότι το μαρτύριο δημιουργεί ήρωες, που θα χρησιμοποιηθούν από τους υπόδουλους ως εστίες νέας ιδεολογίας και πνευματικής συσπείρωσης, ως γέφυρες αντίστασης.

Οι νεομάρτυρες επιχειρούν ήδη από την αρχή του μαρτυρίου τους ολοκληρωτικές ρήξεις με την μουσουλμανική κοινωνία, αποκηρύσσουν το Ισλάμ, προσβάλλουν τα ιερά του σύμβολα, λοιδορούν τον προφήτη Μωάμεθ και ολόκληρο το σύστημα της πίστης, ρίχνουν στην γη και ποδοπατούν σαρίκια και ενδύματα, τα οποία συχνά φορούν μόλις πριν το μαρτύριο, ακριβώς για να έχουν την ευκαιρία να τα απορρίψουν δημόσια και τελετουργικά, διακηρύσσοντας και συμβολικά την αποστασιοποίηση τους από το Ισλάμ. Είναι συχνό φαινόμενο ο νεομάρτυρας, ενώ έχει επανέλθει στον χριστιανισμό και ζει σε άλλον τόπο ως χριστιανός, να επανέρχεται εκεί όπου εξισλαμίσθηκε κάποτε και να αποζητά με κάθε τρόπο το μαρτύριο. Οι πηγές μάλιστα αναφέρουν ότι κάποτε αυτό γινόταν με την προτροπή της Εκκλησίας, υπό την μορφή συμβουλών που έδιναν στον υποψήφιο νεομάρτυρα ο πνευματικός του και ο επιχώριος επίσκοπος. Αν μάλιστα ο νεομάρτυρας είναι κληρικός ή μοναχός ή έχει θεολογική κατάρτιση και παιδεία προκαλεί και αναλαμβάνει θεολογικές συζητήσεις με αντίστοιχους, σε βαθμό και γνώσεις μουσουλμάνους, από τις οποίες προκύπτει πάντοτε, κατά τις πηγές, η υπεροχή του χριστιανισμού. Συνεχίζεται έτσι, σε λαϊκότερη εκδοχή, η παράδοση του χριστιανό-ισλαμικού διαλόγου, που είναι ζωντανή σε πολλά αντιρρητικά και απολογητικά κείμενα της λόγιας θεολογικής γραμματείας των Βυζαντινών.

Νεομαρτυρολογικά κείμενα – πηγές

Τα κείμενα αυτά έχουν μια πρακτική λειτουργικότητα, καθώς επαναλαμβάνουν, με αποδέκτες τους πιστούς που τα διάβαζαν ή τα άκουγαν στην διάρκεια εκκλησιαστικών τελετών και ακολουθιών, τις αρχές της πίστης, σε μια εποχή που το ποίμνιο της Εκκλησίας, κάποτε μάλιστα και οι ανώτεροι ποιμένες της, δεν είχε την ευκαιρία να κατηχείται και να γνωρίζει εκτενώς τις αρχές και τα θεμέλια της πίστης του, πέρα από την πατροπαράδοτη λαϊκή του ευσέβεια, που βέβαια συχνά υπερβαίνει την θεωρία και οδηγεί σε πράξεις πίστης, μακριά από την παραπλανητική εγκαρτέρηση των λόγων.

Τα αγιολογικά κείμενα των νεομαρτύρων, τόσο ως προς την δομή όσο και ως προς το περιεχόμενο, ακολουθούν παλαιότερα πρότυπα. Το ίδιο συμβαίνει και με την εικονογραφία τους, που δανείζεται γνωστούς ήδη εικονογραφικούς τύπους, προσθέτοντας όμως προσωπογραφικά φυσιογνωμικά χαρακτηριστικά με ξεχωριστές ενδυματολογικές συνήθειες, όπως η φουστανέλα των εικόνων του αγίου Γεωργίου του εν Ιωαννίνοις. Αλλά και η υμνολογία τους ακολουθεί τον ίδιο δρόμο, καθώς μάλιστα οι περισσότερες από τις ακολουθίες που έχουν συντεθεί γι’ αυτούς παραμένουν ανέκδοτες σε χειρόγραφους κώδικες. Σε κάθε περίπτωση, ο παλαιός οίνος έχει μπει σε νέους ασκούς, σύμφωνα με μια πρακτική γνωστή από παλιά στον ελληνικό πολιτισμό.

Ἐγὼ πάντα Σὲ πρόσβαλλα καὶ Σὲ ἔθλιβα. Ἐσὺ ὅμως, Κύριε, γιὰ τὴ μικρή μου μετάνοια μοῦ ἔδωσες νὰ γνωρίσω τὴ μεγάλη Σου ἀγάπη καὶ τὴν ἄμετρη ἀγαθότητά Σου.

Ἅγιος Σιλουανὸς ὁ Ἀθωνίτης

It’s all, oh so souvenir to me! Mια απρόβλεπτη έκθεση στο Μπενάκη

Η έκθεση «It’s all, oh so souvenir to me! Vol.3!» από τις 26 Μαρτίου γίνεται μέρος του Πωλητηρίου του Μουσείου Μπενάκη, στο κτήριο της οδού Πειραιώς, με νέες, μοναδικές ιδέες, νέες συμμετοχές και νέα, ευφάνταστα και απρόβλεπτα σουβενίρ.

Η τρίτη κατά σειρά διοργάνωση της γνωστής έκθεσης προσδιορίζει εκ νέου το ενθύμιο, ως αντικείμενο υψηλής αισθητικής, ανατρέποντας τα φολκλόρ στερεότυπα και εισάγοντας μια νέα ελληνική ταυτότητα.

Η ιδέα της έκθεσης ξεκίνησε το καλοκαίρι του 2013 όταν τέθηκε το ερώτημα «Πως θα ήταν η Ελλάδα εάν ήταν σουβενίρ;» Οι σχεδιαστές που το απάντησαν χρησιμοποίησαν ο καθένας τη δική του σχεδιαστική «γλώσσα», τα δικά του μέσα έκφρασης και ελληνικά υλικά, με στόχο τη δημιουργία ενός αναμνηστικού δώρου που ο κάθε δημιουργός θα επέλεγε να αγοράσει για τον εαυτό του. Το αποτέλεσμα ξεπέρασε κάθε προσδοκία. Οι φρέσκιες και μοντέρνες δημιουργίες τους, που συνδυάζουν τη χρηστικότητα με την καινοτομία, το εννοιολογικό design με την ποιότητα, επαναπροσδιόρισαν και εκσυγχρόνισαν ένα από τα πλέον αμφιλεγόμενα και αδιάφορα αντικείμενα, το ελληνικό σουβενίρ.

Αρχιτέκτονες, product designers, σχεδιαστές μόδας και αξεσουάρ, φωτογράφοι, visual artists, κεραμίστες, graphic designers, κ.ά. έδωσαν δεκάδες ευφάνταστες, πρωτότυπες, ευρηματικές, αστείες απαντήσεις. Εμπνεύστηκαν από την Ελλάδα και καταπιάστηκαν με πολλά διαφορετικά κοινωνικά, πολιτικά και πολιτισμικά θέματα που θεωρούν ότι ορίζουν σήμερα την ελληνική εικόνα και ταυτότητα.

Το αποτέλεσμα της πρώτης έκθεσης, ενθουσίασε. Χαρακτηρίστηκε πρωτότυπο, ευρηματικό, ευφυέστατο, διαφορετικό! Η συνέχεια βρήκε τη σχεδιαστική πλατφόρμα να μεγαλώνει, να ενδυναμώνεται και να ταξιδεύει.

Με τη συμμετοχή περισσοτέρων από 70 Ελλήνων σχεδιαστών, παρουσιάστηκε το καλοκαίρι του 2014 το Vol. 2 της έκθεσης στο χώρο της Matalou at home στην Πλάκα (Ηπίτου 5 & Βουλής) ενώ παράλληλα ταξίδεψε στην Απολλωνία στη Σίφνο και στη συνέχεια στους χώρους του Sterna Nisyros Residences στη Νίσυρο, όπου πέντε από τους συμμετέχοντες της έκθεσης παρέμειναν για δύο εβδομάδες με σκοπό να εμπνευστούν και να δημιουργήσουν το επόμενο σουβενίρ, διαμορφώνοντας παράλληλα, ένα νέο ιδανικό περιβάλλον για την καλύτερη κατανόηση του διαλόγου μεταξύ παράδοσης και σύγχρονου design.

Από τις 26 Μαρτίου έως και τις 10 Μαΐου, περισσότεροι από 50 Έλληνες σχεδιαστές θα παρουσιάσουν νέα αντικείμενα εμπνευσμένα είτε από την προσωπική τους «μυθολογία» είτε από τα μοναδικά εκθέματα των Μόνιμων Συλλογών του Μουσείου Μπενάκη. Το αποτέλεσμα φιλοδοξεί να αλλάξει τελείως την εικόνα που μας έρχεται στο νου όταν ακούμε την λέξη «σουβενίρ».

Συμμετέχουν (με αλφαβητική σειρά) οι σχεδιαστές: A Future Perfect, Anima Theca, Σκεύη Αφαντίτη, B612, Σοφία και Δήμητρα Βάμιαλη, Costas Bissas, Blanc, Χρίστος Βλιώρας, Bomba Design, Busy Bee, Xenia Deimezi, Νίκη Δημοπούλου, Spyros Drakos, Evol Eyes by Aggeliki Tsotsoni, EDO by Evaggelos Kaimakis, Hartovasilion Paperkingdom, IDISTI, Αργυρή Ζέλκα, Jazzt Design, Λίνα Καρανικολάου, Γιάννης Καρλόπουλος & Ήρα Σπαγαδώρου, Spyros Kizis, Koukoutsi, la trap - psarokokalo creative studio, Σοφία Λαμπροπούλου, Less is More Design, Λούλα Λεβέντη, Me Too, Mirella Manta, Matalou at home, Meet the Cat, Anna Moraitou, My Design by Vassilis Mylonades, Fofi Nicolaides, papercuts by Alexandros Papadopoulos, PloosDesign, Πριγκιπώ, Nikos Rakkas, Rdesign by Ritsa Anastasiadou, Dimosthenis Serketzis, Sugar Line Productions, Βασιλική Σύρμα, THEIA, thegreekbag by K. Rotsou, Λίλη Τσεσματζόγλου, The Three Dots, Trouve mon Βouton, Twelve Collectives, We Design, When in Greece, Which Cat.


Η έκθεση θα φιλοξενηθεί στο χώρο του Πωλητηρίου
Εγκαίνια: Σάββατο 28 Μαρτίου 2015, 18.00
Διάρκεια: 26 Μαρτίου – 10 Μαΐου 2015
Μουσείο Μπενάκη – Κτήριο οδού Πειραιώς
Πειραιώς 138 & Ανδρονίκου,
Τηλ: 210 3453111
Ώρες Λειτουργίας
Πέμπτη, Κυριακή: 10.00-18.00,
Παρασκευή, Σάββατο: 10.00-22.00,
Δευτέρα, Τρίτη, Tετάρτη: κλειστά

Οι εντυπωσιακοί πίνακες ενός τυφλού ζωγράφου!

Είναι εύκολο να φανταστεί κανείς ότι η τύφλωση για έναν εικαστικό καλλιτέχνη επιφέρει αυτόματα και τη λήξη της δημιουργίας. Όμως στην περίπτωση του John Bramblitt, η τύφλωσή του ήταν εκείνη που πυροδότησε την καριέρα στη ζωγραφική. Εκείνος έχασε την όρασή του το 2011 λόγω επιληψίας και από τότε θεωρείται «λειτουργικά τυφλός», πράγμα που σημαίνει ότι με τα μάτια του μπορεί να διακρίνει μόνο το ηλιακό φως από το σκοτάδι. Πριν από αυτό συνήθιζε να ζωγραφίζει και να δημιουργεί ελαιογραφίες με διάφορα θέματα.
Μετά την τύφλωσή του έχει αναπτύξει έναν νέο τρόπο για να ζωγραφίζει – χρησιμοποιεί την αφή αγγίζοντας με τα χέρια του τα χρώματα και στη συνέχεια η διαίσθησή τους τον οδηγεί στη δημιουργία σχημάτων στον καμβά. «Βασικά, αυτό που κάνω είναι να αντικαταστήσω ό,τι βλέπω με τα μάτια μου με την αίσθηση της αφής”, λέει ο ίδιος. Το αποτέλεσμα είναι εξαιρετικό και οι πίνακές του έχουν λάβει πολλά θετικά σχόλια…








πηγή

25η Μαρτίου με την μεγαλύτερη ελληνική σημαία υποβρυχίως

Έναν ξεχωριστό τρόπο για να γιορτάσουν την εθνική επέτειο της 25ης Μαρτίου βρήκαν τα μέλη του Συλλόγου Αυτοδυτών Σάμου, απλώνοντας την μεγαλύτερη ελληνική σημαία υποβρυχίως.

Στο εγχείρημα συμμετείχαν 19 δύτες, οι οποίοι βούτηξαν στον κολπίσκο της Αγίας Παρασκευής, στη Σάμο, ξετυλίγοντας κάτω από την επιφάνεια της θάλασσας μια ελληνική σημαία 70 τετραγωνικών μέτρων.
Η επιχείρηση στέφθηκε με απόλυτη επιτυχία, καθώς όλα κύλησαν ομαλά και όπως είχαν σχεδιαστεί.

Το Aριστείον Μπαλτά

Συγκινητικός ο νέος υπουργός Παιδείας κ. Μπαλτάς στις θεσμικές -ως υπουργός- και επιστημονικές παροτρύνσεις τους προς τους καθηγητές και τους μαθητές της Μέσης Εκπαίδευσης για το νόημα της Επανάστασης του 1821 και τους τρόπους εορτασμού της επετείου. Γενναίος ο κ. Υπουργός, επισημαίνει εκ προοιμίου τον κίνδυνο αυτές οι επέτειοι να ’ναι αμφίκοπες, δηλαδή σχολαστικές και στείρες ή ένας ανούσιος πανηγυρικός. Προσέτι, ακόμα πιο γενναίος ο κ. Μπαλτάς, προτρέπει τους εκπαιδευτικούς να χρησιμοποιήσουν τις σκέψεις του κατά την κρίση τους κι όχι υποχρεωτικώς.

Ευφυής πρόνοια καθότι ο κύριος Μπαλτάς αποφαίνεται ότι «η ελληνική επανάσταση υπήρξε τέκνο του διαφωτισμού». Μόνον; Δεν υπήρξε στις γενεσιουργές αιτίες της Επανάστασης η λαϊκή ιδιοπροσωπία; Δεν υπήρξε η λαϊκή παράδοση, οι θρύλοι του μαρμαρωμένου βασιλιά; Δεν υπήρξε η κλεφτουριά; Ούτε η κιβωτός των κοινοτήτων με τα εκκλησιαστικά κολλυβογράμματα; Ηταν η «ελληνική επανάσταση τέκνο του διαφωτισμού» ορφανή απ’ τις προγενέστερες επαναστάσεις, ήδη απ’ τις αρχές του 1600, όπως η εξέγερση του Διονυσίου του Σκυλόσοφου, ή αργότερα του Κατσαντώνη, ή των Ορλοφικών; Μόνον με τον διαφωτισμό έχει να κάνει η Επανάσταση, ούτε με τον θρήνο της Αλωσης; ούτε με τους χιλιάδες νεομάρτυρες; Και ο Ρήγας τέκνο του διαφωτισμού, και η Φιλική Εταιρεία στο φως του διαφωτισμού στημένη, άμοιροι ήταν όλης της υπόλοιπης ιδιοσυστασίας του Γένους; Δεν γνώριζαν από δημοτικά τραγούδια; Γιατί τέτοια αιδώς, κύριε Υπουργέ, για τη λαϊκή καταγωγή της Επανάστασης; Ποιος μαρξιστής ιστορικός δεν τονίζει και τις δύο μήτρες του 1821, τα πάθια της σκλαβιάς τόσον, όσον και τον διαφωτισμό; Ποιος δεν επισημαίνει τον εθνικό και κοινωνικό της χαρακτήρα; Πριν να καζαντίσουν οι έμποροι «και να φέρουν τα βιβλία», που έλεγε ο Κολοκοτρώνης, τι ήταν οι πατεράδες τους; Αγνώστου ταυτότητος αντικείμενα που σέρνονταν στις φιλόξενες εκτάσεις της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας;
Αλλά αμέσως παρακάτω λέτε: «Ολες οι επαναστάσεις, όπως και η ελληνική, δημιούργησαν σε μεγάλο βαθμό τους λαούς που τις έκαναν». Προφανώς εννοείτε τους υπηκόους (οποιουδήποτε) που με την επανάσταση αναβάθμισαν τους εαυτούς τους σε πολίτες, οργανώθηκαν σε έθνος, απέκτησαν αυτεξούσιο και ενίοτε επέβαλλαν τη λαϊκή κυριαρχία, διά της δημοκρατίας, καθώς και την εθνική ανεξαρτησία. Και γιατί δεν τα λέτε έτσι; Γιατί λέτε ότι η επανάσταση δημιούργησε τον λαό της; Πριν λαός δεν υπήρχε; Ανεξαρτήτως της πολιτικής του κατάστασης, λαός δεν ήταν
εκείνος που εν τέλει έκανε την Επανάσταση; Εκτός κι αν η Επανάσταση ήταν η κότα και ο λαός το αυγό, όπως συνέβη με την Αμερικανική Επανάσταση (που γέννησε ένα έθνος), αλλά δεν συνέβη ούτε με την αγγλική ούτε με τη γαλλική, που τις έκαναν ο αγγλικός λαός και ο γαλλικός λαός, όπως άλλωστε ο ελληνικός λαός έκανε την ελληνική.
Λέτε ότι «ένα έθνος με την επανάσταση εγκαινιάζει την ύπαρξή του». Δηλαδή ο Πλήθων έλεγε μπαρούφες, ο Ερωτόκριτος το ίδιο, ο Ελ Γκρέκο θα μπορούσε να λέγεται Αλ Πατσίνο κι απ’ το Ζάλογγο πηδάγανε άλμα εις βάθος; Με την επανάσταση ένα έθνος, αγαπητέ μου κύριε Υπουργέ, «δεν εγκαινιάζει την ύπαρξή του», εγκαινιάζει την ελευθερία του. Οσο για την «ύπαρξή» του, πριν αυτή να γίνει «πολιτική ύπαρξη», διά της Επανάστασης, εξακολουθούσε να υπάρχει, όπως μπορεί να σας διαβεβαιώσει του «Κίτσου η μάνα», ακόμα και μέσα απ’ τον θρήνο του και μέσα απ’ το πένθος του. Δεν λέω για τη γλώσσα του, λόγια και δημώδη. Πόσα αρχαία αποφθέγματα είχαν μεταπλασθεί σε λαϊκές παροιμίες; Στο πλαίσιο ποιας ασυνέχειας και ποιου διασπασμένου πολιτισμού;
Αλλά τι να λέμε μέρα που είναι σήμερα και να σας χαλάμε τη γιορτή... Οι ομοϊδεάτες σας είναι πιο προσεχτικοί, να μη χαλάνε καρδιές. «Οι Ελληνες είμαστε ένας πληθυσμός(!) παλαιός» γράφει ο ένας. Σωστόν! Και ο πληθυσμός των Νεάντερταλ παλαιότερος! «Ο λαός υπάρχει διότι έχει ηγέτη» γράφει ο άλλος. Χρονιάρες μέρες και οι εφημερίδες βρίθουν απ’ τη φιλελεύθερη αστική αντίληψη που εκπροσωπείτε. «Ανάμεσα στον λαό και τον ηγέτη οι θεσμοί περιττεύουν». Λογικόν. Διότι ο λαός είναι λαϊκιστής κι αν δεν έχει τον «πατερούλη του» τα χάνει. «Ο λαός είναι μια έννοια πιο ρευστή και μυστήρια απ’ το έθνος»! Σωστόν και νουνεχές. Πιο μεταφυσικά δεν θα το έλεγαν ούτε οι φασίστες.
Ομως, μη σας στεναχωρώ, μέρα γιορτής. Και ποιος είμαι άλλωστε εγώ να αντιλέγω στο στερεότυπο που τριάντα χρόνια τώρα κυριαρχεί στο κράτος (που θέλει ραγιάδες), στα ΑΕΙ (που θέλουν «αυλές») και στις τέχνες (που επιδοτούνται). Κύριε Υπουργέ, σας ομολογώ ότι κουράστηκα και βαρέθηκα να κάνω την ασπιρίνη απέναντι στον καρκίνο. Μια ακόμα ηττημένη φωνή είναι οι εθνολαϊκιστές φαιοκόκκινοι σαν και του λόγου μου. Κάντε δουλειά σας, κάντε δουλειά σας! και ζήτωσαν ο Κοσμάς ο Αιτωλός, ο Μάξιμος ο Γραικός και η φυλλάδα του Μεγαλέξανδρου, όλοι τους ένδοξα τέκνα του διαφωτισμού...
πηγή

«ΝΟΤΙΑΣ»

12 χρόνια μετά την «Πολίτικη κουζίνα» ο Τάσος Μπουλμέτης επιστρέφει με νέα ταινία

Με μια κωμωδία που αφηγείται την ιστορία ενός επινοητικού μυαλού και τη μουσική της Ευανθίας Ρεμπούτσικα, ο σκηνοθέτης Τάσος Μπουλμέτης επιστρέφει με μια νέα ταινία, ακριβώς 12 χρόνια μετά την ολοκλήρωση των γυρισμάτων της θρυλικής πλέον ταινίας του «Πολίτικη κουζίνα».
Την ανακοίνωση έκανε ο σκηνοθέτης μέσω facebook γράφοντας στις 20 Μαρτίου: «Πριν από 12 χρόνια τέτοιες μέρες τελείωναν τα γυρίσματα της ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ κουζίνας. Την Δευτέρα ξεκινούν τα γυρίσματα της επόμενης, με τίτλο,"ΝΟΤΙΑΣ". Με αντίξοες για την εποχή και την ψυχολογία συνθήκες, ένα επιτελείο άξιων συνεργατών, με πολύ κέφι θετική ενέργεια και ταλέντο, πλαισιώνει την νέα μας προσπάθεια. Είναι μια κωμωδία με θέμα την ενηλικίωση ενός εφήβου στην δεκαετία του 70, ενός μικρού ζιζάνιου, με επινοητικό μυαλό που για να δικαιωθεί καταφεύγει στην φαντασία και την μυθοπλασία. Καλό μας ταξίδι...»

 Σύμφωνα με τη σύνοψη της ταινίας, από τη μέρα που εμφανίζονται στον Σταύρο οι πρώτες ερωτικές ανησυχίες φουντώνει και η επιθυμία του να λέει ιστορίες με ένα δικό του, ανατρεπτικό, τρόπο. Οι ταραχώδεις, αλλά και ταυτόχρονα πολλά υποσχόμενες για την Ελλάδα, δεκαετίες του ‘60,’70 και ‘80 πυροδοτούν την φαντασία του ασταμάτητα. Στο ταξίδι από την εφηβεία προς την ενηλικίωση, για να κατακτήσει αυτά που ποθεί, θα σκαρφιστεί ιστορίες για αρχαίους μύθους, μακρινά ταξίδια και όμορφες γυναίκες. Όταν έρθει αντιμέτωπος με την πραγματικότητα, θα κάνει τις ιστορίες του εικόνες, και θα ανακαλύψει τον εαυτό του.

Τον Σταύρο υποδύεται ο Γιάννης Νιάρρος, ενώ στο πλευρό του πρωταγωνιστή θα δούμε πολλούς ταλαντούχους ηθοποιούς, μεταξύ τον οποίων τους: Θέμη Πάνου, Μαρία Καλλιμάνη, Ταξιάρχη Χάνο, Αργύρη Ξάφη, Ερρίκο Λίτση, Όμηρο Πουλάκη, Μελισσάνθη Μάχουτ, Xαρά Μάτα Γιαννάτου, Γιώργο Βουρδαμή, Δημήτρη Ήμελλο και τον μικρό Φοίβο Ταραμπίκο. Σε μια εμφάνιση-έκπληξη θα ξαναδούμε στη μεγάλη οθόνη τη Zωζώ Σαπουντζάκη, σε έναν καταλυτικό για την πλοκή της ταινίας ρόλο.
Οι συντελεστές:
Σενάριο - Σκηνοθεσία: Τάσος Μπουλμέτης
Παραγωγός: ΟΝΙΟΝ ΦΙΛΜΣ – Τάσος Μπουλμέτης
Σε συμπαραγωγή με: ΟΤΕ TV, VIEW MASTER, MAGIKON, Τάσο Μπουλμέτη, ROSEBUD21

Εκτέλεση Παραγωγής: View Master Films
Οργάνωση Παραγωγής: Κώστας Λαμπρόπουλος - Γιώργος Κυριάκος
Διεύθυνση Παραγωγής: Γιάννης Καραντάνης
Διεύθυνση Φωτογραφίας: Σίμος Σαρκετζής
Μοντάζ: Γιώργος Μαυροψαρίδης
Σκηνογράφος: Σπύρος Λάσκαρης
Ενδυματολόγος: Εύα Νάθενα

 απολαύστε την Πολίτικη κουζίνα  εδώ

"Το μωρό που περιμένω, έχει Σύνδρομο Down. Φοβάμαι." Η απάντηση σε μια μητέρα, που θα σας συγκινήσει...

Είναι ίσως απ' αυτές τις αγωνίες που κάνουν τα πόδια σου να τρέμουν...Μια εξέταση κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης κι ένα αποτέλεσμα που εύχεσαι να είναι αρνητικό. Αυτό όμως δεν συμβαίνει πάντα. Μια έγκυος γυναίκα μαθαίνει πως το έμβρυο που "κουβαλά" στο σώμα της, έχει αυτό το ένα επιπλέον χρωμόσωμα κι η διάγνωση είναι Σύνδρομο Down. Μαζί όμως, μαθαίνει και κάτι ακόμα πιο σημαντικό. Πως πολλές φορές αυτός ο φόβος είναι περιττός. Πώς;
Απευθύνεται σ' ένα γκρουπ γονέων που τα παιδιά τους έχουν Σύνδρομο Down μ' ένα γράμμα...
"Είμαι έγκυος. Ανακάλυψα πως το μωρό μου έχει Σύνδρομο Down. Φοβάμαι. Τί ζωή θα έχει το παιδί μου;"
Η απάντηση και ουσιαστικά η βοήθειά τους, έρχεται μέσα απ' αυτό το συγκινητικό βίντεο που θα παρακολουθήσετε. 15 άνθρωποι μοιράζονται τη σοφία που απέκτησαν απ' το σημαντικότερο μάθημα της ζωής...

Όχι όμως 15 τυχαίοι άνθρωποι. Όλοι τους κουβαλούν αυτό το επιπλέον χρωμόσωμα. Όλοι τους έχουν Σύνδρομο Down. Στα λόγια που απευθύνουν στη μητέρα, εστιάζουν την προσοχή τους στα καλά. Την προετοιμάζουν για το υπέροχο ταξίδι με το παιδί της που την περιμένει και της διδάσκουν πως τα άτομα με Σύνδρομο Down, μπορούν να κάνουν τα πάντα. Όπως όλοι οι άνθρωποι. Ν' αγαπήσουν και ν' αγαπηθούν, ν' αγκαλιάσουν, να τρέξουν, να παίξουν, να πάνε σχολείο, να κάνουν φίλους, να ταξιδέψουν, να εκφράσουν όλα όσα αισθάνονται.

Είναι όμως και ειλικρινείς. Το ταξίδι, κάποιες στιγμές, μπορεί να είναι σκληρό, αλλά έτσι δεν είναι κι η γονεϊκότητα ενίοτε;
Η πιο συγκινητική στιγμή και το πιο δυνατό μήνυμα που απευθύνουν στη μητέρα; Είναι πως αυτοί οι 15 σημαντικοί άνθρωποι δεν είναι μόνοι. Οι γονείς τους που βρίσκονται...ένα βήμα πιο πίσω και τους παρακολουθούν, έτοιμοι ν' ανοίξουν την αγκαλιά τους για να δώσουν αλλά και να δεχτούν την αστείρευτη αγάπη απ' τα παιδιά τους. Στιγμές που θα σας φέρουν δάκρυα στα μάτια, αλλά και τη γνώση για το ποιά είναι η πραγματικότητα πίσω απ' την πρώτη εικόνα ενός προσώπου...


Λίγα λόγια για το Σύνδρομο Down

Η 21η Μαρτίου, καθιερώθηκε ως η Παγκόσμια Ημέρα για το Σύνδρομο Down το 2006, με πρωτοβουλία του καθηγητή Γενετικής στο Πανεπιστήμιο της Γενεύης, Στυλιανού Αντωναράκη, προκειμένου να ευαισθητοποιήσει και να ενημερώσει τη διεθνή κοινότητα για το σύνδρομο Down.

Το σύνδρομο Down είναι μια γενετική κατάσταση, που οφείλεται στο επιπλέον χρωμόσωμα που εμφανίζεται στο 21ο ζευγάρι, εξ ου και η ταξινόμησή του ως Τρισωμία 21.
Σύμφωνα με τους επιστήμονες, προέρχεται κατά 90-95% από το ωάριο και 5-10% από το σπερματοζωάριο και επηρεάζει περίπου μία στις 600-700 γεννήσεις παιδιών.

Αναδημοσίευση απ' το ηλεκτρονικό περιοδικό της Αθανασίας Ανεζάκη, www.4yourfamily.gr